Κολπική αιμορραγία και διαταραχές κύκλου

Εισαγωγή

Η μηνορραγία είναι ο ιατρικός όρος για τις εμμηνορροϊκές περιόδους με ασυνήθιστα έντονη αιμορραγία. 

Ένας άλλος όρος που χρησιμοποιείται συχνά είναι η μητρορραγία. Μητρορραγία σημαίνει κολπική αιμόρροια ή και αιμορραγία πέραν των ημερών της έμμηνης ρύσης.

Οι κύκλοι με περισσότερη ποσότητας αίματος είναι συνηθέστεροι κατά την περίοδο της εφηβείας, αλλά και λίγο πριν την εμμηνόπαυση.

Φυσιολογικά, η έμμηνος ρύση μπορεί να διαρκέσει μόνο λίγες μέρες ή έως και μία εβδομάδα. Απώλεια μεγαλύτερης ποσότητας αίματος μπορεί να έχει επιπτώσεις στην υγεία της γυναίκας.

Το παρόν άρθρο έχει στόχο να παρέχει μία σύντομη ενημέρωση για την ανατομία των γεννητικών οργάνων της γυναίκας , το φυσιολογικό καταμήνιο κύκλο και τη φυσιολογική έμμηνη ρύση. Επιπλέον, περιγράφονται αναλυτικά οι παθολογικές μορφές κολπικής αιμόρροιας (αιμορραγία, μηνορραγία, μητρορραγία),τα αίτια που προκαλούν αιμορραγίες, πώς γίνεται η διάγνωση αυτών των αιτίων και ποια θεραπεία ενδείκνυται σε κάθε περίπτωση.

Φυσιολογικός κύκλος / παθολογική κολπική αιμόρροια / αίτια κολπικών αιμορραγιών / διάγνωση / θεραπεία

Ποια είναι η ανατομία των γεννητικών οργάνων;

Τα γυναικεία γεννητικά όργανα διευκολύνουν τη διαδικασία της αναπαραγωγής και τον τοκετό και είναι τα εξής:

• H μήτρα: η μήτρα είναι ένα όργανο σε σχήμα αχλαδιού, που βρίσκεται στο κάτω μέρος της κοιλιάς της γυναίκας (λεκάνη). Το ανώτερο μέρος της λέγεται σώμα της μήτρας και φιλοξενεί το έμβρυο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Το κατώτερο μέρος της ονομάζεται τράχηλος της μήτρας και είναι ένας ινομυώδης σωλήνας, που φέρνει σε επικοινωνία το σώμα της μήτρας με τον κόλπο. Ο τράχηλος συγκρατεί το έμβρυο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και διαστέλλεται κατά τον τοκετό, για να επιτραπεί η έξοδος του εμβρύου.
• Οι ωοθήκες: οι ωοθήκες είναι δύο μικρά, ωοειδούς σχήματος, όργανα που βρίσκονται εκατέρωθεν της μήτρας. Είναι υπεύθυνες για την παραγωγή και την απελευθέρωση των ωαρίων (ωορρηξία), καθώς και για την παραγωγή ορμονών, όπως τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη.
• Οι σάλπιγγες: οι σάλπιγγες είναι δύο λεπτοί σωλήνες, που εκτείνονται από τη μήτρα έως τις ωοθήκες. Μέσω των σαλπίγγων διέρχεται το ωάριο από την ωοθήκη προς τη μήτρα. 
• Ο κόλπος: ο κόλπος είναι ένας ινομυώδης σωλήνας που εκτείνεται από τον τράχηλο της μήτρας μέχρι το αιδοίο. Είναι ικανός να διαστέλλεται και να συστέλλεται, για να εξυπηρετήσει τη σεξουαλική διείσδυση και τον τοκετό. 
• Το αιδοίο: το αιδοίο είναι το εξωτερικό μέρος των γυναικείων γεννητικών οργάνων. Περιλαμβάνει τον ηβικό λοφίσκο, τα μεγάλα και τα μικρά χείλη, την κλειτορίδα και τον προθάλαμο ή πρόδρομο του κόλπου. Παρέχει ένα προστατευτικό κάλυμμα για τα εσωτερικά αναπαραγωγικά όργανα και αποτελεί μία ερωτογενή ζώνη.

Τι είναι ενδομήτριο;

Είναι το επιθήλιο (στοιβάδες κυττάρων) που καλύπτει εσωτερικά την κοιλότητα της μήτρας. 

Υφίσταται κυκλικές αλλαγές ως απάντηση στις ορμονικές διακυμάνσεις του εμμηνορροϊκού κύκλου, και προετοιμάζεται κάθε μήνα για την πιθανότητα εμφύτευσης κάποιου εμβρύου.

O φυσιολογικός εμμηνορρυσιακός κύκλος

Ο εμμηνορυσιακός ή εμμηνορροϊκός κύκλος είναι μία φυσική διαδικασία που συμβαίνει περιοδικά στο γυναικείο αναπαραγωγικό σύστημα (συνήθως κάθε μήνα).  Κατά τη διαδικασία αυτή το σώμα προετοιμάζεται για μια ενδεχόμενη εγκυμοσύνη.

Ο κύκλος ρυθμίζεται από τις ορμόνες που παράγονται από την υπόφυση (έναν αδένα που βρίσκεται στο κέντρο του εγκεφάλου) και από τις ωοθήκες.

Εάν μια γυναίκα μείνει έγκυος, το γονιμοποιημένο ωάριο εμφυτεύεται ανάμεσα στις στοιβάδες των κυττάρων του ενδομητρίου και αρχίζει να εξελίσσεται σε έμβρυο.

Εάν δεν υπάρξει εγκυμοσύνη, το ενδομήτριο αποπίπτει κατά τη διάρκεια της εμμήνου ρύσεως.

Η απόπτωση του ενδομητρίου συνοδεύεται από κολπική αιμόρροια (έμμηνη ρύση) που διαρκεί 3-7 ημέρες.

Σε ένα φυσιολογικό κύκλο διακρίνουμε:

• Την ωοθυλακική φάση: κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης αναπτύσσεται ένα ωοθυλάκιο στην ωοθήκη, μέσα στο οποίο φιλοξενείται το ωάριο.
• Την ωορρηξία (γίνεται ρήξη του ωοθυλακίου και απελευθέρωση του ωαρίου).
• Την ωχρινική φάση: κατά τη διάρκεια της ωχρινικής φάσης το ενδομήτριο παχαίνει προκειμένου να υποδεχθεί το γονιμοποιημένο ωάριο. Εάν δεν συμβεί γονιμοποίηση, το ενδομήτριο ξεκολλά και αποβάλλεται.
•  Την έμμηνη ρύση (απόπτωση του ενδομητρίου μαζί με αίμα).

Παθολογικές μορφές κολπικής αιμόρροιας

Κολπική αιμόρροια: Πότε δεν είναι φυσιολογική 

Μη φυσιολογική κολπική αιμόρροια ή αιμορραγία έχετε, όταν βλέπετε στην περίοδό σας περισσότερο αίμα ή βλέπετε αίμα ενδιάμεσα ή μετά από επαφή.

Μία φυσιολογική περίοδος διαρκεί μέχρι επτά μέρες και η ποσότητα του αίματος είναι 30-40ml. Θεωρείται μη φυσιολογικό, όταν η ποσότητα του αίματος ξεπερνάει τα 80ml. 

Πώς θα καταλάβετε ότι η αιμόρροια δεν είναι φυσιολογική;

Θα καταλάβετε ότι η αμόρροιά σας δεν είναι φυσιολογική, όταν: 

• Η περίοδος σας διαρκεί περισσότερες από 7 ημέρες. 
• Αλλάζετε σερβιέτα ή ταμπόν κάθε μία ώρα για πολλές συνεχόμενες ώρες. 
• Φοράτε πάνω από μια σερβιέτα τη φορά. 
• Κάνετε αλλαγές σερβιετών ή ταμπόν κατά τη διάρκεια της νύχτας.
• Παρατηρείτε πήγματα αίματος. 
• Έχετε κολπική αιμόρροια μετά από σεξουαλική επαφή.

Παθολογική κολπική αιμορραγία: ιατρική ορολογία

• Μηνορραγία: απώλεια αίματος αυξημένη σε διάρκεια (πάνω από 7 ημέρες) και σε ποσότητα (πάνω από 80 ml την ημέρα). 
• Μητρορραγία: ασταθής αιμορραγία, η οποία εμφανίζεται εκτός του φυσιολογικού κύκλου. 
• Μηνομητρορραγία: συνδυασμός των ανωτέρω.
• Μετεμμηνοπαυσιακή αιμορραγία: η εμφάνιση κολπικής αιμόρροιας, αφότου έχετε εισέλθει στην εμμηνόπαυση για τουλάχιστον 1 έτος.

Παθολογική κολπική αιμόρροια – αιμορραγία: Αίτια

Καρκίνοι και προκαρκινικές καταστάσεις:

• Καρκίνος του τραχήλου της μήτρας.
• Καρκίνος του ενδομητρίου (καρκίνος της μήτρας).
• Υπερπλασία ενδομητρίου.
• Καρκίνος ωοθηκών.
• Σάρκωμα μήτρας.
• Καρκίνος του κόλπου.

Άλλα αίτια:

• Ινομυώματα μήτρας.
• Πολύποδες μήτρας.
• Ορμονικές διαταραχές (διαταραχές ενδοκρινικού συστήματος).
• Απειλούμενη αποβολή.
• Εξωμήτριος κύηση.
• Κακώσεις κατά τη σεξουαλική επαφή.
• Διαταραχές πηκτικότητας του αίματος.
• Φλεγμονές.
• Αδενομύωση, Ενδομητρίωση.

Κολπική αιμορραγία στην εγκυμοσύνη: Αίτια

Η κολπική αιμορραγία κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να προκληθεί από αρκετά αίτια, κάποια από αυτά ενδέχεται να  είναι σοβαρά και να χρήζουν ιατρικής παρέμβασης. 

Ανάμεσα στα πιο συχνά αίτια κολπικής αιμορραγίας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης περιλαμβάνονται:

• Αποβολή: κολπική αιμορραγία κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να είναι σημάδι αποβολής. 
• Έκτοπη εγκυμοσύνη: έκτοπη εγκυμοσύνη (εξωμήτριος κύηση) συμβαίνει, όταν το γονιμοποιημένο ωάριο εμφυτεύεται έξω από τη μήτρα, πιο συχνά στις σάλπιγγες. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε κολπική αιμορραγία και χρήζει ιατρικής παρακολούθησης και συχνά άμεσης θεραπείας.
• Προδρομικός πλακούντας: όταν ο πλακούντας καλύπτει μέρος ή ολόκληρο τον τράχηλο της μήτρας, προκαλώντας έτσι αιμόρροια κατά το δεύτερο ή τρίτο τρίμηνο ή αιμορραγία στον τοκετό απειλητική για τη ζωή της εγκύου.
• Αποκόλληση πλακούντα: η αποκόλληση του πλακούντα συμβαίνει, όταν ο πλακούντας αποκολλάται από τη μήτρα πριν από τον τοκετό. Αυτό μπορεί να προκαλέσει βαριά κολπική αιμορραγία με κίνδυνο για το έμβρυο και την έγκυο  και αποτελεί επείγον ιατρικό περιστατικό.

Κολπική αιμορραγία στην εμμηνόπαυση: Αίτια

Η μετεμμηνοπαυσιακή αιμορραγία μπορεί να έχει διάφορες αιτίες, όπως:

• Υπερπλασία του ενδομητρίου: είναι μια πάθηση, στην οποία ο βλεννογόνος της μήτρας (ενδομήτριο) παχαίνει (υπερπλάσσεται) από ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό των κυττάρων. Συχνά αποτελεί προκαρκινική κατάσταση.
• Καρκίνος του ενδομητρίου: η μετεμμηνοπαυσιακή αιμορραγία μπορεί να είναι σημάδι που προειδοποιει για την ύπαρξη καρκίνου του ενδομητρίου.
• Καρκίνος του τραχήλου της μήτρας: η μετεμμηνοπαυσιακή αιμορραγία μπορεί να είναι επίσης σημάδι καρκίνου του τραχήλου της μήτρας (του κατώτερου τμήματος της μήτρας).
• Πολύποδες ή ινομυώματα: Καλοήθεις  όγκοι στη μήτρα, όπως οι πολύποδες ή τα ινομυώματα μπορεί να προκαλέσουν μετεμμηνοπαυσιακή αιμορραγία.

Λόγω της αυξημένης πιθανότητας για καρκίνο στις μεγαλύτερες ηλικίες, είναι σημαντικό οι γυναίκες που βρίσκονται στην εμμηνόπαυση και παρατηρούν κολπική αιμόρροια να εξετάζονται άμεσα από το γυναικολόγο τους.

Παθολογική κολπική αιμόρροια: Διάγνωση

Οι εξετάσεις, στις οποίες μπορεί να υποβληθείτε, είναι οι εξής:

• Γυναικολογική εξέταση.
• HPV τεστ.
• Τεστ Παπανικολάου.
• Υπερηχογράφημα..
• Γενική αίματος, έλεγχος πηκτικότητας αίματος.
• Μέτρηση ορμονών (θυρεοειδούς, β-HCG ορού αίματος).
• Μαγνητική τομογραφία.
• Υστεροσκόπηση.
• Βιοψία ενδομητρίου.
• Απόξεση μήτρας.

Εάν υπάρχει υποψία ύπαρξης προκαρκινικής αλλοίωσης ή καρκίνου στον τράχηλο της μήτρας γίνεται:

• Κολποσκόπηση.
• Λήψη βιοψιών ή/και κωνοειδής εκτομή τραχήλου. 

Παθολογική κολπική αιμόρροια: Θεραπεία

Ποια είναι η κατάλληλη θεραπεία; 

Η θεραπεία μπορεί να είναι φαρμακευτική ή χειρουργική ανάλογα με την αιτιολογία της αιμορραγίας.

Φαρμακευτική θεραπεία: γίνεται συνήθως με ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω φάρμακα:

• Ορμονικά αντισυλληπτικά χάπια, τα οποία χορηγούνται σε νέες γυναίκες με ανωορρηκτικούς κύκλους και σε γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες. 
• Σκευάσματα προγεστερόνης. 
• Ενδομητρικό σπείραμα σταδιακής αποδέσμευσης προγεστερόνης. 
• GnRH αγωνιστές (φάρμακα που σταματούν τον κύκλο).
• Τρανεξαμικό οξύ. 
• Συμπληρώματα σιδήρου για θεραπεία της αναιμίας.

Χειρουργική θεραπεία: είναι απαραίτητη σε περιπτώσεις:

• Κακοηθειών.
• Προκαρκινικών αλλοιώσεων.
• Πολυπόδων.
• Ινομυωμάτων.
• Αδενομύωσης.

Συνοψίζοντας…

Είναι σημαντικό για κάθε γυναίκα να μπορεί να διακρίνει πότε η κολπική αιμόρροια είναι φυσιολογική και πότε παθολογική. 

Είναι πολύ σημαντική η ενημέρωση για τη διαφύλαξη της υγείας.

Μην αναβάλλετε  την επίσκεψη στον γυναικολόγο σας και μην προσπαθείτε να κάνετε μόνη σας τη διάγνωση. 

Σε κάθε περίπτωση παθολογικής κολπικής αιμόρροιας ή αιμορραγίας πρέπει να επισκεφθείτε το γυναικολόγο σας.

Υπάρχουν περιπτώσεις που κινδυνεύει η υγεία, ακόμη και η ζωή μιας γυναίκας από την απώλεια του αίματος. Υπάρχουν άλλες περιπτώσεις που μπορεί να υποκρύπτεται κακοήθεια.

Έχει μεγάλη σημασία η έγκαιρη διάγνωση και η θεραπεία από εξειδικευμένο γιατρό.

Αναστασία Μορτάκη

Ειδικευόμενη Μαιευτήρας Γυναικολόγος