Αυθεντικό πλακώδες επιθήλιο. Είναι το επιθήλιο που ευρίσκεται φυσιολογικά στον κόλπο και στον εξωτράχηλο πριν αρχίσει η διαδικασία της μετάπλασης. Έχει ομαλή υφή και χρώμα ροζ. Στην περιοχή που είναι καλυμμένη από αυθεντικό πλακώδες επιθήλιο, δεν υπάρχουν υπολείμματα κυλινδρικού επιθηλίου ή στοιχεία που να επιβεβαιώνουν κάτι τέτοιο, όπως: παραγωγή βλέννας, στόμια αδένων ή κύστεις Naboth (Εικόνα 1, 2 και 3).
Εικόνα 1. Η ανάκλαση του φωτός του κολποσκοπίου πάνω στην επιφάνεια του πολύστιβου πλακώδους επιθηλίου, μας δίνει το ροζ χρώμα λόγω των υποκείμενων αγγείων.
Εικόνα 2. Κολποσκοπική εικόνα πλακώδους επιθηλίου στον τράχηλο.
Εικόνα 3. Ιστολογική εικόνα πλακώδους επιθηλίου.
Αδενικό επιθήλιο. Αποτελείται από μια μόνο στοιβάδα ψηλών κυττάρων που παράγουν βλέννη. Η περιοχή που καλύπτεται από κυλινδρικό επιθήλιο έχει ανώμαλη παρυφή με θηλές και κρύπτες και έντονο πορτοκαλί – κόκκινο χρώμα (Εικόνα 4).
Ζώνη μετάπλασης. Είναι η περιοχή που αφορίζεται μεταξύ της αρχικής και της τελικής συμβολής πλακώδους – κυλινδρικού επιθηλίου. Αποτελείται από ώριμο και ανώριμο μεταπλαστικό επιθήλιο. Εάν ολόκληρη η ζώνη μετάπλασης είναι ορατή η κολποσκόπηση χαρακτηρίζεται ως ικανοποιητική. Σε αντίθετη περίπτωση έχουμε μη ικανοποιητική κολποσκόπηση.
Εικόνα 4. Ζώνη μετάπλασης. Η συμβολή μεταξύ μεταπλαστικού και αδενικού επιθηλίου είναι ορατή και επομένως η κολποσκόπηση είναι ικανοποιητική. Στο τραχηλικό στόμιο διακρίνεται με κόκκινο – πορτοκαλί χρώμα το αδενικό επιθήλιο.
Άτυπη ζώνη μετάπλασης. Υπάρχουν κολποσκοπικά ευρήματα όπως:
- Λευκό επιθήλιο: Εμφανίζεται μετά από εμβροχή του τραχηλικού επιθηλίου με διάλυμα οξικού οξέος 5%. Η εμφάνιση λευκού επιθηλίου είναι παροδικό φαινόμενο (Εικόνα 5).
- Διάστιξη: Εμφάνιση στικτών κηλίδων στην επιφάνεια του επιθηλίου, που αντιστοιχούν σε τριχοειδή αγγεία σε κάθετη διατομή (Εικόνες 6 και 7).
- Μωσαϊκό: Εμφάνιση «πλακιδίων» σαν λιθόστρωτο, με ερυθρωπή παρυφή. Τα πλακίδια δημιουργούνται από διακλαδώσεις τριχοειδών κάτω από την επιφάνεια του επιθηλίου (Εικόνες 8 και 9).
- Άτυπα αγγεία: Αγγεία που δεν διακλαδίζονται συμμετρικά, αλλά έχουν απότομη αρχή και τέλος και παράξενα σχήματα (Εικόνες 10, 11 και 12). Πρέπει να αναζητώνται πριν χρησιμοποιήσουμε οξικό (Εικόνα 13). Στις εικόνες 14 και 15 και 16 γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στη φυσιολογική αγγείωση του επιθηλίου, για να μπορεί ο αρχάριος στην κολποσκόπηση να διακρίνει καλύτερα τα άτυπα αγγεία.
- Υπερκεράτωση: Λευκή πλάκα που καλύπτει την επιφάνεια του επιθηλίου και προϋπάρχει της εφαρμογής του οξικού (Εικόνα 17).
- Υποψία διηθητικού καρκίνου: Κολποσκοπική εικόνα που θέτει υποψία διηθητικού καρκίνου, σε τράχηλο που μακροσκοπικά φαινόταν φυσιολογικός (Εικόνα 18)(βλ και χαρακτηριστικά διηθητικών καρκίνων στο τέλος του κεφαλαίου).
- Διάφορα κολποσκοπικά ευρήματα: Τραχηλίτιδα, πολύποδας, κύστεις Naboth, διάβρωση, ατροφικό επιθήλιο, κονδύλωμα κ.α.
Εικόνα 5 α και β. Ο τράχηλος πριν και μετά την εφαρμογή του οξικού.
Εικόνα 6 α) Κολποσκοπική εικόνα διάστιξης. Πρόκειται για έντονη διάστιξη (μεγάλο εύρος αγγείων). Οι αποστάσεις μεταξύ των αγγείων είναι άνισες. Εικόνα ενδεικτική αγγείωσης νεοπλασματικού επιθηλίου. β) Ιστολογική εικόνα διάστιξης.
Εικόνα 7. Επεξήγηση του φαινόμενου της διάστιξης σχηματικά.
Εικόνα 8. α) Κολποσκοπική εικόνα μωσαϊκού. Πρόκειται για έντονο μωσαϊκό. Τα πλακίδια είναι ανομοιόμορφα και στο κέντρο φέρουν διάστιξη. Μεγάλο εύρος τριχοειδών. Αγγείωση ενδεικτική νεοπλασματικού επιθηλίου. β) Ιστολογική εικόνα μωσαϊκού.
Εικόνα 9. Επεξήγηση του φαινόμενου του μωσαϊκού σχηματικά.
Εικόνα 10. Άτυπα αγγεία σε διηθητικό καρκίνωμα τραχήλου.
Εικόνα 11. Επεξήγηση του φαινόμενου των άτυπων αγγείων σχηματικά.
Εικόνα 12. Τα άτυπα αγγεία είναι σπάνιο εύρημα και δεν είναι πάντοτε εντυπωσιακά. Στη φωτογραφία έχει ήδη γίνει εφαρμογή οξικού. Παρόλα αυτά διακρίνονται αγγεία με απότομη αρχή και τέλος. Παρατηρείστε τη διαφορά με τα αγγεία της επόμενης εικόνας.
Εικόνα 13. α) Κολποσκοπική εικόνα μετά από έκπλυση του τραχήλου με φυσιολογικό ορό. Διακρίνονται τα άτυπα αγγεία. β) Ίδιος τράχηλος μετά από την εφαρμογή του οξικού. Η περιοχή με υπερκεράτωση που φαινόταν στο άνω μέρος της εικόνας α απεικονίζεται τώρα ευκρινέστερα, στο άνω μέρος της β. Όμως η απεικόνιση των άτυπων αγγείων περιορίστηκε μετά την εφαρμογή του οξικού. Παράλληλα, έγινε πιο εμφανής η περιοχή με την υπερκεράτωση.
Εικόνα 14. α και β. Απεικονίζεται αγγείωση ατροφικού επιθηλίου. Λόγω της πτώσης των οιστρογόνων και της λέπτυνσης του επιθηλίου, η αγγείωσή του γίνεται εμφανής στην κολποσκόπηση. Όμως τα αγγεία είναι λεπτά και διακλαδίζονται φυσιολογικά (σαν κλαδιά δένδρου). Επίσης δεν υπάρχει συγκεκριμένη αλλοίωση από το επιθήλιο στις περιπτώσεις αυτές. Πρόκειται για φυσιολογικό ατροφικό επιθήλιο.
Εικόνα 15. Φυσιολογική αγγείωση επιθηλίου, πάνω από κύστη Naboth.
Εικόνα 16. α, β, γ. Σχήματα φυσιολογικής αγγείωσης επιθηλίου. Συνήθως τα πιο λεπτά αγγεία τα βρίσκουμε στο ατροφικό επιθήλιο.
Εικόνα 17. Υπερκεράτωση. Λευκή πλάκα κερατίνης που καλύπτει μέρος της επιφάνειας του τραχήλου. Προϋπάρχει της εφαρμογής του οξικού. Είναι πιθανό, η υπερκεράτωση να καλύπτει εστία διηθητικού καρκίνου.
Εικόνα 18. α και β. Διακρίνονται υψηλού βαθμού αλλοιώσεις περιστομιακά (βλ αξιολόγηση κολποσκοπικών αλλοιώσεων στη συνέχεια του κεφαλαίου). Οι αλλοιώσεις βρίσκονται κοντά στο τραχηλικό στόμιο. Οι μικροαιμορραγίες στα όρια της αλλοίωσης και στον ενδοτράχηλο πρέπει να θέτουν υποψία διήθησης.
