Δεν είναι ίδιες όλες οι κύστεις ωοθηκών. Αρκετές από αυτές υποχωρούν από μόνες τους, ενώ άλλες παραμένουν.

Πολλές φορές ο γυναικολόγος, εάν δεν υποψιάζεται κακοήθεια, συνιστά παρακολούθηση μέχρι να φύγει μία κύστη.

Υπάρχουν διαφορετικά είδη. Μία ιδιαίτερη κατηγορία κύστεων στις ωοθήκες είναι αυτές με ενδομητρίωση. Στις γυναίκες αυτές συνήθως υπάρχει πρόβλημα γονιμότητας. Οι περισσότερες κύστεις ωοθηκών είναι καλοήθεις.

Υπάρχουν, όμως, και περιπτώσεις με καρκίνο ωοθηκών που εμφανίζεται με χαρακτηριστικά κύστης στην ωοθήκη.

Σε κάθε περίπτωση με κύστη ωοθήκης πρέπει να γίνονται οι απαραίτητες εξετάσεις. Εάν ο γυναικολόγος θεωρεί μία κύστη ότι είναι παθολογική και κρίνει ότι πρέπει να αφαιρεθεί, ενημερώνει την ασθενή για την επέμβαση και προχωρεί με λαπαροσκοπικό ή ανοιχτό χειρουργείο.

Το παρόν άρθρο έχει στόχο να παρέχει τις βασικές πληροφορίες για τις κύστεις ωοθηκών, αλλά και να διευκρινίσει κατά πόσο μπορεί να γίνουν επικίνδυνες για την υγεία μίας γυναίκας.

Ωοθήκες: Βασικές γνώσεις

Οι ωοθήκες είναι οι γεννητικοί αδένες της γυναίκας. Βρίσκονται αριστερά και δεξιά της μήτρα και έχουν διπλό ρόλο. Αφενός παράγουν τα ωάρια (για τη γονιμοποίηση) και αφετέρου παράγουν ορμόνες (οιστρογόνα και προγεστερόνη).

Τα ωάρια βρίσκονται μέσα στα ωοθυλάκια. Κάθε μήνα ένα ωοθυλάκιο αναπτύσσεται και μεγαλώνει. Σπάει, όταν φθάσει σε διάμετρο περίπου 2 εκατοστών (ωορρηξία) και απελευθερώνεται το ωάριο.

Κύστη ωοθήκης: Τι είναι;

Η κύστη της ωοθήκης είναι ένα μόρφωμα που μοιάζει με στρογγυλό σάκο και περιέχει υγρό ή ιστούς. Σχηματίζεται μέσα ή πάνω στην επιφάνεια μίας ωοθήκης. Οι κύστεις των ωοθηκών είναι πολύ συχνές.

Μπορεί να εμφανιστούν είτε κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής ηλικίας μίας γυναίκας είτε μετά την εμμηνόπαυση. Οι περισσότερες από αυτές είναι καλοήθεις. Ένα ποσοστό εξ αυτών υποχωρούν από μόνες τους, χωρίς κάποια θεραπεία. Σε λίγες περιπτώσεις μία κύστη μπορεί να είναι κακοήθης (καρκίνος ωοθηκών).

Κύστεις ωοθηκών: Είναι συχνές;

Οι κύστεις των ωοθηκών είναι συνήθεις σε γυναίκες κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής ηλικίας. Συνήθως είναι καλοήθεις. Στην εμμηνόπαυση βλέπουμε πιο σπάνια κύστεις ωοθηκών και η πιθανότητα για καρκίνο είναι μεγαλύτερη.

Κύστεις ωοθηκών: Ποια είδη υπάρχουν;

Διακρίνουμε τις λειτουργικές και τις παθολογικές κύστεις ωοθηκών.

Λειτουργικές κύστεις

Οι λειτουργικές κύστεις αποτελούν τον πιο συχνό τύπο κύστης ωοθηκών και δεν συνδέονται με αρρώστια. Εμφανίζονται ως αποτέλεσμα της διαδικασίας της ωορρηξίας (η απελευθέρωση ενός ωαρίου από την ωοθήκη).

Συρρικνώνονται με την πάροδο του χρόνου, συνήθως εντός 60 ημερών, χωρίς κάποια ιδιαίτερη θεραπεία. Χωρίζονται σε:

Κύστεις ωοθυλακίου: Ένας μικρός σάκος στην ωοθήκη σας, ο οποίος ονομάζεται ωοθυλάκιο, περιέχει το ωάριο και το απελευθερώνει στα μισά του κύκλου (ωορρηξία). Μία κύστη ωοθυλακίου σχηματίζεται, όταν το ωοθυλάκιο δεν απελευθερώνει το ωάριο, αλλά συνεχίζει να υπάρχει και να μεγαλώνει.
Κύστεις ωχρού σωματίου: Αφού το ωοθυλάκιο απελευθερώσει το ωάριο μετατρέπεται σε ωχρό σωμάτιο. Μία κύστη σχηματίζεται, όταν υγρό ή συνήθως αίμα συγκεντρώνεται μέσα στο ωχρό σωμάτιο και αυξάνεται έτσι το αρχικό του μέγεθος.

Παθολογικές κύστεις

Περιλαμβάνουν:

Κυσταδενώματα: Συνήθως είναι καλοήθη. Μπορεί να περιέχουν λεπτόρρευστο υγρό ή βλέννη (ορώδη και βλεννώδη κυσταδενώματα).
Δερμοειδείς κύστεις (τερατώματα): Οι δερμοειδείς κύστεις αποτελούνται από κύτταρα που συνθέτουν διάφορους τύπους ιστών στο ανθρώπινο σώμα, όπως στοιχεία δέρματος, τρίχες, δόντια κλπ.
Ενδομητριώματα: Αυτές οι κύστεις είναι γεμάτες με ενδομητρικό ιστό, τον ίδιο ακριβώς που φυσιολογικά ευρίσκεται μέσα στη μήτρα σας (ενδομήτριο).
Καρκίνο των ωοθηκών: Αντίθετα με τις παραπάνω περιπτώσεις, όταν έχουμε καρκίνο των ωοθηκών εμφανίζονται όγκοι ή κύστεις που μπορεί και έχουν υγρά, αλλά και συμπαγή στοιχεία.

Κύστεις ωοθηκών: Ποια είναι τα συμπτώματα;

Οι περισσότερες κύστεις των ωοθηκών είναι μικρές και δεν προκαλούν συμπτώματα.

Μπορεί να παρατηρήσετε τα εξής:

Ήπιο κοιλιακό πόνο (συνήθως χαμηλά στην πύελο).
Πόνο κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής.
Ξαφνικό οξύ κοιλιακό πόνο και λιποθυμική τάση (στην περίπτωση που μία κύστη συστρέφεται ή σπάει).
Πρήξιμο της κοιλιάς ή αίσθημα πληρότητας ή πίεσης.
Ανωμαλίες της εμμήνου ρύσεως, συμπεριλαμβανομένης της απουσίας εμμηνοροϊκής αιμόρροιας (αμηνόρροια), της βαριάς αιμορραγίας (μηνορραγία) και της επώδυνης περιόδου (δυσμηνόρροια).
Ασυνήθιστη τριχοφυΐα στο πρόσωπο και στο σώμα.

Κύστη ωοθήκης: Έχω κύστη ωοθήκης; Μπορεί να μου συμβεί κάτι επείγον;

Μερικές φορές, ναι. Στην περίπτωση που έχετε διαγνωστεί με κύστη ωοθήκης από τον γυναικολόγο σας και έχετε οποιοδήποτε από τα ακόλουθα συμπτώματα, ζητήστε αμέσως ιατρική βοήθεια:

Ξαφνικός, έντονος κοιλιακός πόνος.
Λιποθυμική τάση και τάση για εμετό.
Αδυναμία, ταχυκαρδία.
Κοιλιακός πόνος που δεν υποχωρεί.
Διόγκωση ή πρήξιμο της κοιλιάς.

Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να σημαίνουν ότι η κύστη σας έχει υποστεί ρήξη. Μερικές φορές μπορεί να υπάρχει αιμορραγία μέσα στην κοιλιά.

Κύστη ωοθήκης: Μπορεί να είναι επικίνδυνη για την υγεία μου;

Μπορεί να είναι καρκίνος. Ιδιαίτερα οι κύστεις των ωοθηκών που αναπτύσσονται μετά την εμμηνόπαυση υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα να είναι καρκινικές σε σχέση με τις κύστεις που σχηματίζονται πριν από την εμμηνόπαυση.
Μπορεί να γίνει ρήξη της κύστεως. Όσο μεγαλύτερη είναι η κύστη, τόσο μεγαλύτερη πιθανότητα έχει να σπάσει.
Συστροφή των ωοθηκών: Μία κύστη μπορεί να μεγαλώσει τόσο πολύ, ώστε να παραμορφώσει το σχήμα της ωοθήκης σας, αυξάνοντας την πιθανότητα να συστραφεί η ωοθήκη γύρω από τον άξονά της. Η συστροφή μπορεί να εμποδίσει τη ροή του αίματος προς την ωοθήκη σας, προκαλώντας νέκρωση της ωοθήκης και της σάλπιγγας που βρίσκεται από την ίδια πλευρά. Ο οξύς πόνος, η ναυτία και ο εμετός είναι σημάδια συστροφής.

Κύστη ωοθήκης: Διάγνωση και απαραίτητες εξετάσεις

Γυναικολογική εξέταση: Ο γιατρός σας θα ψηλαφήσει το εσωτερικό της πυέλου σας για τυχόν εξογκώματα ή αλλαγές της φυσιολογικής ανατομίας. Συχνά, οι κύστεις των ωοθηκών εντοπίζονται κατά τη διάρκεια μιας συνηθισμένης γυναικολογικής εξέτασης. Ωστόσο, εάν η συγκεκριμένη εξέταση δεν μπορεί να δώσει οριστική διάγνωση, το επόμενο βήμα είναι η διενέργεια κολπικού υπερηχογραφήματος.
Εξέταση με υπερηχογράφημα: Η εξέταση αυτή χρησιμοποιεί ηχητικά κύματα για να απεικονιστούν τα εσωτερικά γεννητικά όργανα. Οι εικόνες που δημιουργούνται από τα ηχητικά κύματα δείχνουν το σχήμα, το μέγεθος και τη θέση της κύστης. Επιπλέον δείχνουν, εάν η κύστη περιέχει υγρό ή πιο πυκνά στοιχεία (συμπαγή στοιχεία). Εάν υπάρχουν συμπαγή στοιχεία αυξάνεται ο κίνδυνος για κακοήθεια.
Εξετάσεις αίματος: Συνήθως γίνεται μία εξέταση αίματος που ονομάζεται CA-125. Ένα αυξημένο επίπεδο CA-125, μαζί με ορισμένα ευρήματα από το υπερηχογράφημα και τις εξετάσεις, ενδέχεται να εγείρουν ανησυχίες για καρκίνο των ωοθηκών. Επιπλέον αιματολογικές εξετάσεις μπορεί να χρησιμοποιηθούν για να βοηθήσουν στο κατά πόσον μία μάζα στην ωοθήκη μπορεί να θεωρηθεί ανησυχητική για καρκίνο.
Μαγνητική ή αξονική τομογραφία: Γίνεται για λεπτομερέστερο απεικονιστικό έλεγχο σε περιπτώσεις παθολογικών κύστεων ωοθηκών

Κύστη ωοθήκης: Χρειάζεται χειρουργική επέμβαση;

Συνήθως όχι. Μπορεί να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση:

Εάν ο γυναικολόγος υποψιάζεται κακοήθεια από τη γυναικολογική εξέταση και από τα αποτελέσματα των υπόλοιπων εξετάσεων.
Εάν υπάρχει υποψία ενδομητρίωσης.
Εάν δεν υποχωρεί η κύστη μετά από 2-3 εμμηνορυσιακούς κύκλους και συνεχίζει να μεγαλώνει.
Οι κακοήθεις (καρκινικές) κύστεις είναι σπάνιες. Είναι πιο συχνές σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας.

Κύστη ωοθήκης: Ποια χειρουργική επέμβαση πρέπει να γίνει;

Εάν μία κύστη προκαλεί συμπτώματα και μεγαλώνει, μπορεί να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεσή της.

Το είδος της χειρουργικής επέμβασης εξαρτάται από το μέγεθος της κύστης, πώς εμφανίζεται στο υπερηχογράφημα και στη μαγνητική τομογραφία και τέλος πώς είναι οι άλλες εργαστηριακές εξετάσεις (μέτρηση καρκινικών δεικτών, όπως CA-125 κλπ).

Οι χειρουργικές τεχνικές που χρησιμοποιούνται περιλαμβάνουν:

Λαπαροσκόπηση: Πρόκειται για μία επέμβαση κατά την οποία ο γυναικολόγος σας εισάγει ένα ενδοσκόπιο (λαπαροσκόπιο), μέσω μίας μικρής τομής στην κοιλιά σας (στην περιοχή του ομφαλού). Με τη χρήση του λαπαροσκοπίου βλέπει τα εσωτερικά γεννητικά σας όργανα (μήτρα, ωοθήκες, σάλπιγγες) και όργανα που βρίσκονται μέσα στην κοιλιά (έντερο, συκώτι κλπ.). Στη συνέχεια εισάγονται βοηθητικά όργανα (λαβίδες κλπ.) και γίνεται η επέμβαση, όπως και στο ανοιχτό χειρουργείο. Οι τομές όμως που γίνονται στο κοιλιακό τοίχωμα είναι πολύ μικρές (0,5-1 εκατοστό) και η ασθενής δεν πονάει μετεγχειρητικά.
Λαπαροτομία (ανοιχτή επέμβαση): Στην ανοιχτή χειρουργική επέμβαση η τομή γίνεται οριζόντια ή κάθετα στην κοιλιά (συνήθως 10 εκατοστά). Η ανοιχτή χειρουργική επέμβαση συνήθως γίνεται, εάν υπάρχει υποψία καρκίνου ή εάν η κύστη είναι πολύ μεγάλη για να αφαιρεθεί με λαπαροσκόπηση. Εάν υπάρχει υποψία καρκίνου, είναι σημαντικό να αφαιρεθεί η κύστη άθικτη. Μερικές φορές, η ανοικτή χειρουργική επέμβαση είναι ο μόνος τρόπος για να γίνει αυτό.

Κύστη ωοθήκης και γονιμότητα

Οι κύστεις των ωοθηκών συνήθως δεν σας εμποδίζουν να μείνετε έγκυος, αν και μερικές φορές μπορεί να δυσχεραίνουν τη σύλληψη. Εάν, όμως η κύστη είναι ενδομητριωσική τότε τα πράγματα αλλάζουν. Η ενδομητρίωση συνήθως επηρεάζει αρνητικά τη γονιμότητα και επομένως χρειάζεται θεραπεία.

Εάν χρειαστείτε χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση μίας κύστης, ο γυναικολόγος σας θα επιδιώξει να διατηρήσει την ωοθήκη για να μην επηρεαστεί η γονιμότητά σας, εφόσον είναι δυνατόν.

Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι θα αφαιρέσει μόνο την κύστη και θα αφήσει άθικτες τις ωοθήκες ή θα αφαιρέσει μόνο την μία.

Βεβαιωθείτε ότι έχετε μιλήσει με τον γυναικολόγο σας για τις πιθανές επιπτώσεις στη γονιμότητά σας πριν από το χειρουργείο.

Κύστη ωοθήκης: Μήπως είναι καρκίνος;

Οι περισσότερες κύστεις ωοθηκών είναι καλοήθεις, αλλά υπάρχουν λίγες περιπτώσεις που πρόκειται στην πραγματικότητα για καρκίνο ωοθηκών. Αυτό αποδεικνύεται με την ιστολογική εξέταση της κύστης (μετά την αφαίρεσή της).

Επίσης υπάρχουν κύστεις των ωοθηκών που μπορεί να εξελιχθούν σε καρκινικές (π.χ. τα τερατώματα).

Ο κίνδυνος για καρκίνο των ωοθηκών αυξάνεται, όσο προχωράει η ηλικία. Όπως αναφέρθηκε και πριν, οι γυναίκες που βρίσκονται στην εμμηνόπαυση έχουν υψηλότερο κίνδυνο για καρκίνο ωοθηκών.

Μιλήστε με τον γυναικολόγο σας για τον κίνδυνο ύπαρξης καρκίνου και εκείνος θα σας κατευθύνει.

Συχνά χρειάζεται ένας πλήρης προεγχειρητικός έλεγχος. Όταν υπάρχει υποψία για καρκίνο γίνονται και περαιτέρω εξετάσεις για να αποκλειστούν τυχόν μεταστάσεις.

Κύστη ωοθήκης – Χρειάζεται χειρουργείο;