Η αφαίρεση κύστεων ωοθηκών με τη βοήθεια της λαπαροσκοπικής χειρουργικής ονομάζεται λαπαροσκοπική κυστεκτομή. Στόχος του άρθρου είναι η ενημέρωση των γυναικών όσον αφορά τη προεγχειρητική προσέγγιση, το χειρουργείο καθώς και την μετεγχειρητική τους πορεία.
Είδη κύστεων ωοθηκών
Οι κύστεις των ωοθηκών διακρίνονται σε λειτουργικές και παθολογικές. Οι λειτουργικές κύστεις (κύστη ωοθυλακίου και κύστη ωχρού σωματίου) συνήθως παρακολουθούνται επειδή στη πλειοψηφία τους υποχωρούν από μόνες τους.
Άλλες κατηγορίες κύστεων ωοθηκών είναι οι εξής:
- Ενδομητριωσικές κύστεις
- Κυσταδενώματα
- Δερμοειδείς κύστεις (τερατώματα)
- Φλεγμονώδεις κύστεις (αποστήματα)
- Καρκίνος ωοθηκών
Τα συχνότερα αίτια που προκαλούν κύστεις στις ωοθήκες είναι:
- Καλοήθεις νεοπλασίες, όπως π.χ. μια δερμοειδής κύστη (ώριμο τεράτωμα) και τα καλοήθη κυσταδενώματα
- Η ενδομητρίωση, που οδηγεί στην δημιουργία ενδομητριωσικών κύστεων ή αλλιώς ενδομητριωμάτων
- Η φλεγμονώδης νόσος της πυέλου, με τη δημιουργία αποστημάτων
- Ο καρκίνος
Ποια είναι η συχνότητα των κύστεων των ωοθηκών;
Οι κύστεις στις ωοθήκες είναι πολύ συνηθισμένες. Υπολογίζεται ότι περισσότερες από τις μισές γυναίκες κατά την αναπαραγωγική περίοδο και 1 στις 5 γυναίκες που έχουν περάσει στην εμμηνόπαυση θα έχουν μία ή περισσότερες κύστεις στις ωοθήκες κάποια στιγμή.
Οι κύστεις στις ωοθήκες που προκαλούν συμπτώματα είναι λιγότερο συχνές και επηρεάζουν μόνο 1 στις 25 γυναίκες κάποια στιγμή στη ζωή τους.
Ποια είναι τα συμπτώματα μιας κύστης της ωοθήκης;
Οι περισσότερες κύστεις ωοθηκών είναι ασυμπτωματικές.
Μια κύστη στις ωοθήκες θα προκαλέσει συνήθως συμπτώματα μόνο εάν:
- Υποστεί ρήξη (σπάσει)
- Είναι πολύ μεγάλη
- Συστραφεί είτε η ίδια είτε η ωοθήκη ολόκληρη
Σε τέτοιες περιπτώσεις τα συμπτώματα είναι τα εξής:
- Άλγος στο υπογάστριο, ιδιαίτερα επί συστροφής ή ρήξης
- Δυσκολία στη κένωση
- Δυσπαρεύνια (πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή)
- Συχνουρία.
- Αλλαγές στη φυσιολογική έμμηνο ρύση, με ακανόνιστες περιόδους, ή/και μηνομητρορραγίες
- Αίσθηση μετεωρισμού ή φουσκωμένης κοιλιάς.
Πως μπορεί να αφαιρεθεί μια κύστη ωοθήκης;
Μια κύστη ωοθήκης μπορεί να αφαιρεθεί είτε λαπαροσκοπικά είτε με τη κλασσική ανοικτή λαπαροτομία. Στη πλειονότητα των περιπτώσεων η λαπαροσκοπική τεχνική αποτελεί τη θεραπεία εκλογής, καθώς τα πλεονεκτήματά της συγκριτικά με την κλασσική ανοικτή μέθοδο είναι πολλαπλά. Υπάρχουν όμως και κάποιες σχετικές αντενδείξεις της χρήσης της λαπαροσκοπικής προσέγγισης που θα οδηγήσουν το γυναικολόγο να προτείνει την κλασσική ανοικτή μέθοδο, οπως είναι μορφολογικά χαρακτηριστικά της κύστεως που θέτουν υποψία καρκίνου, όπως επίσης τα πολλαπλά προηγούμενα χειρουργεία.
Πλεονεκτήματα της λαπαροσκοπικής κυστεκτομής
- Καλύτερο οπτικό πεδίο για τον χειρουργό
- Δυνατότητα μικροχειρισμών λόγω της μεγέθυνσης του χειρουργικού πεδίου μέσω του λαπαροσκοπίου. Διάσωση υγιούς ωοθηκικού ιστού στην προσπάθεια αφαίρεσης της κύστεως.
- Ευκολότερος εντοπισμός συμφύσεων και μικρών εστιών ενδομητρίωσης
- Μικρότερη απώλεια αίματος
- Μικρότερος κίνδυνος ανάπτυξης μετεγχειρητικών συμφύσεων
- Λιγότερος μετεγχειρητικός πόνος
- Ταχύτερη κινητοποίηση της ασθενούς
- Ταχύτερη ανάρρωση και επιστροφή στην εργασία
- Βραχύτερος χρόνος νοσηλείας
- Καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα (συνήθως λόγω των μικρών τομών οι ουλές δεν διακρίνονται μετά από μικρό χρονικό διάστημα)
Ποιες εξετάσεις χρειάζονται προεγχειρητικά;
Το ατομικό ιατρικό ιστορικό και η κλινική εξέταση αποτελούν σημαντικά κομμάτια της προεγχειρητικής εκτίμησης της ασθενούς. Μέσω του ιστορικού ο γυναικολόγος μπορεί να λάβει σημαντικές πληροφορίες που να τον οδηγήσουν στη φύση της βλάβης. Αν π.χ. αν η ασθενής αναφέρει δυσμηνόρροια και άλγος κατά τη σεξουαλική επαφή, η διάγνωση της ενδομητρίωσης είναι πιθανή.
Ο διακολπικός υπερηχογραφικός έλεγχος θα δώσει πολύτιμες πληροφορίες στο γυναικολόγο για τη φύση της κύστης, τη θέση της και το μέγεθός της. Αν η διάγνωση δεν είναι ξεκάθαρη, ο γυναικολόγος μπορεί να προτείνει τη πραγματοποίηση κάποιας άλλης απεικονιστικής εξέτασης (αξονική ή μαγνητική τομογραφία κάτω κοιλίας).
Πως πραγματοποιείται η λαπαροσκοπική κυστεκτομή;
Το χειρουργείο πραγματοποιείται υπό γενική αναισθησία, ώστε η ασθενής να μην νιώθει πόνο κατά τη διάρκειά του.
Μέσω μιας μικρής τομής (10-12 χιλιοστών) συνήθως στον ομφαλό ο γυναικολόγος εισάγει ένα ειδικό λεπτό εργαλείο, το λαπαροσκόπιο με το οποίο μπορεί να επισκοπήσει το εσωτερικό της κοιλιάς (περιτοναϊκή κοιλότητα). Το λαπαροσκόπιο συνδέεται με μια πηγή φωτός και μια κάμερα ώστε να μεταδίδεται η εικόνα σε μεγάλες οθόνες.
Για να διαταθεί η κοιλιά και να είναι εύκολοι οι χειρισμοί χρησιμοποιείται διοξείδιο του άνθρακα. Επιπλέον, για να απομακρυνθούν οι εντερικές έλικες από το χειρουργικό πεδίο η ασθενής τοποθετείται σε θέση Trendenburg (το κεφάλι χαμηλότερα από τον κορμό και από τα πόδια).
Υπό άμεσο οπτικό έλεγχο και μέσω άλλων μικρότερων τομών στο δέρμα ο γυναικολόγος εισάγει άλλα 2 ή 3 λεπτά εργαλεία με στόχο την πραγματοποίηση της λαπαροσκοπικής κυστεκτομής.
Το παρασκεύασμα αφαιρείται μέσα σε ειδικό λαπαροσκοπικό σάκκο και αποστέλλεται προς ιστολογική εξέταση.
Επισκοπείται και ελέγχεται ξανά το χειρουργικό πεδίο (αιμόσταση) και η περιτοναϊκή κοιλότητα. Πραγματοποιείται αφαίρεση των εργαλείων και συρραφή των τραυμάτων.
Διάρκεια του χειρουργείου
Η διάρκεια του χειρουργείου εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το το μέγεθος της κύστης και τη φύση της βλάβης. Στις περισσότερες περιπτώσεις το χειρουργείο διαρκεί μία ώρα.
Νοσηλεία μετά το χειρουργείο
Μετά το χειρουργείο η ασθενής παραμένει στο νοσοκομείο συνήθως για ένα 24ώρο. Το απόγευμα του χειρουργείου, όταν η ασθενής συνέλθει από τη νάρκωση, είναι σε θέση να σιτιστεί ελαφρά καθώς και να κινητοποιηθεί. Πραγματοποιούνται εξετάσεις αίματος την επόμενη μέρα μετά το χειρουργείο και εφόσον όλα βαίνουν ομαλώς η ασθενής είναι σε θέση να λάβει εξιτήριο.
Ανάρρωση μετά το χειρουργείο
Οι ασθενείς που υποβάλλονται σε λαπαροσκοπική κυστεκτομή συνήθως αισθάνονται ήπιο άλγος που υποχωρεί με απλά παυσίπονα (παρακεταμόλη, μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη) για χρονικό διάστημα μικρότερο της εβδομάδας μετά το χειρουργείο. Στη πληθώρα των περιπτώσεων η ασθενής μπορεί να επανέλθει στη δουλειά της σε 2 με 4 εβδομάδες από το χειρουργείο.
Οδηγίες μετά από τη λαπαροσκοπική κυστεκτομή
Μετά το λαπαροσκοπικό χειρουργείο ο γυναικολόγος θα ενημερώσει την ασθενή για το τι να περιμένει και τι πρέπει να προσέξει κατά την ανάρρωση της.
- Θα πρέπει να αποφύγει την έντονη σωματική άσκηση για τουλάχιστον ένα μήνα. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να απέχει από το γυμναστήριο για το χρονικό διάστημα αυτό. Η επανέναρξη της σωματικής άσκησης πρέπει να γίνει σταδιακά.
- Αντιθέτως ο γυναικολόγος θα προτρέψει την ασθενή να έχει ήπια κινητικότητα, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος της θρόμβωσης.
- Συνήθως συνιστάται αποφυγή σεξουαλικών επαφών για κάποιο χρονικό διάστημα (4 εβδομάδες).
Ποιες είναι οι πιθανές επιπλοκές από μια λαπαροσκοπική κυστεκτομή;
Όταν το χειρουργείο πραγματοποιείται από έναν γυναικολόγο έμπειρο και εξειδικευμένο στη λαπαροσκόπηση η πιθανότητα επιπλοκών κατά τη διάρκεια ή μετά από το χειρουργείο ελαχιστοποιείται.
Οι πιο συχνές είναι:
- Αιμορραγία
- Κάκωση του εντέρου
- Κάκωση του ουροποιητικού συστήματος (ουρητήρες, ουροδόχος κύστη)
- Λοίμωξη του χειρουργικού τραύματος
Συνοψίζοντας…
Η λαπαροσκοπική κυστεκτομή προτιμάται έναντι του ανοιχτού χειρουργείου στη πλειοψηφία των περιπτώσεων επειδή αποτελεί μια ασφαλή χειρουργική τεχνική με ελάχιστο μετεγχειρητικό πόνο, ταχύτερη ανάρρωση και μικρότερη πιθανότητα μετεγχειρητικών συμφύσεων.
Βιβλιογραφία
- National Health Service. Ovarian cyst treatment (https://www.nhs.uk/conditions/ovarian-cyst/treatment/).
- The American College of Obstetricians and Gynecologists. Ovarian Cysts (https://www.acog.org/womens-health/faqs/ovarian-cysts).
- Medeiros LR, Fachel JM, Garry R, et al. Laparoscopy versus laparotomy for benign ovarian tumours. Cochrane Database Syst Rev 2005; :CD004751
- Office on Women’s Health. Ovarian cysts (https://www.womenshealth.gov/a-z-topics/ovarian-cysts).
- Alobaid A, Memon A, Alobaid S, Aldakhil L. Laparoscopic management of huge ovarian cysts (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3665257/). Obstet Gynecol Int. 2013;2013:380854
