Είναι σημαντικό να μην έχετε σεξουαλική δραστηριότητα όταν αισθάνεστε άβολα. Η δυσφορία και ο πόνος είναι σημάδια από το σώμα ότι κάτι δεν πάει καλά. Μερικές φορές αυτή η δυσφορία είναι προσωρινή, αλλά άλλες φορές μπορεί να επιδεινωθεί και να χρειαστείτε θεραπεία.

Είναι συχνό πρόβλημα;

Περίπου 10-15% των σεξουαλικά ενεργών γυναικών αντιμετωπίζουν επίμονο πόνο, ποσοστό που φτάνει το 30% μετά την εμμηνόπαυση. Όταν η γυναίκα πονάει κατά τη σεξουαλική επαφή, η πιθανότητα να αισθανθεί σεξουαλική ευχαρίστηση είναι μικρή.

Πώς είναι ο πόνος;

Ο πόνος μπορεί να είναι βύθιος, συχνά περιγράφεται ως καυσαλγία που δεν αφορά ένα μόνο συγκεκριμένο σημείο.

Συχνά προκαλείται με την είσοδο του ανδρικού μορίου στον κόλπο, κατά την ώθηση προς το βάθος του κόλπου. Μερικές φορές ο πόνος συνεχίζεται και μετά το τέλος της επαφής.

Ο πόνος με την σεξουαλική επαφή μπορεί να είναι πρωτοπαθής (δια βίου – από την αρχή της πρώτης επαφής) ή να είναι επίκτητος (δευτεροπαθής).

Τι είναι κολεόσπασμος και τι είναι δυσπαρευνία;

Κολεόσπασμος (σπασμός του κολεού – κόλπου) είναι η μόνιμη ή επαναλαμβανόμενη δυσκολία για είσοδο στον κόλπο δαχτύλου, πέους ή αντικειμένου, παρά την επιθυμία της γυναίκας γι αυτό. Ο κολεόσπασμος είναι μια δυσλειτουργία κατά την οποία ο κόλπος κάνει μια ακούσια σύσπαση και κλείνει τη στιγμή της διείσδυσης.

Δυσπαρευνία είναι μόνιμος ή περιοδικός πόνος κατά την προσπάθεια εισόδου του πέους στον κόλπο.

Ποια είναι τα πιθανά αίτια του πόνου;

Ο πόνος κατά τη διείσδυση έχει πολλές αιτίες. Μερικές φορές μπορούμε να βοηθήσουμε στη «διόρθωση» μιας αιδοιοκολπικής κατάστασης, και τότε ο πόνος που αισθάνεστε μπορεί να βελτιωθεί. Αλλά μερικές φορές, ο πόνος παραμένει, παρά τη θεραπεία, λόγω των επιπτώσεων της φλεγμονής, του τραύματος, των σφιγμένων μυών κ.λπ., στα νευρικά άκρα. Αυτό μπορεί να χρειαστεί χρόνο και
δοκιμή διαφόρων θεραπευτικών επιλογών για να βελτιωθεί.

Τα αίτια μπορεί να είναι ψυχολογικά ή σωματικά.

Ψυχολογικοί λόγοι όπως η κατάθλιψη, το άγχος ή προβλήματα στη σχέση του ζευγαριού οδηγούν σε μειωμένη ερωτική επιθυμία. Συχνά υπάρχει σφίξιμο των μυών που βρίσκονται γύρω από την είσοδο του κόλπου.

Τα σωματικά αίτια χωρίζονται σε επιφανειακά και βαθιά.

Τα επιφανειακά αίτια είναι αυτά που προκαλούν πόνο στην είσοδο του μορίου.

Το πιο συχνό είναι η ανεπαρκής ύγρανση του κόλπου λόγω έλλειψης οιστρογόνων όπως στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση, μετά τη γέννα ή σε γυναίκες που παίρνουν αντισυλληπτικά.
Λοιμώξεις του κατώτερου γεννητικού συστήματος όπως αιδοιίτιδα, κολπίτιδα.
Ουρολοιμώξεις, όπως ουρηθρίτιδα ή κυστίτιδα.
Λειχήνας Σκληρυντικός: Πρόκειται για μια χρόνια φλεγμονώδη δερματική πάθηση που επηρεάζει το αιδοίο, προκαλώντας λέπτυνση του δέρματος, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε κνησμό, πόνο και ουλές. Αυτό μπορεί να προκαλέσει δυσφορία ή πόνο κατά τη διάρκεια του σεξ λόγω των αλλαγών στους ιστούς του αιδοίου.
Κολεόσπασμος.
Κάποια εκ γενετής ανατομική ανωμαλία του γεννητικού συστήματος, όπως αδιάτρητος υμένας ή διάφραγμα στον κόλπο.
Κολπική Ατροφία (Ατροφική Κολπίτιδα). Κοινό φαινόμενο σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, αυτή η κατάσταση περιλαμβάνει λέπτυνση, ξηρότητα και φλεγμονή των τοιχωμάτων του κόλπου λόγω μείωσης των επιπέδων των οιστρογόνων. Αυτές οι αλλαγές μπορούν να προκαλέσουν πόνο, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του σεξ.
Αιδοιοδυνία: Είναι χρόνιος πόνος ή δυσφορία στην περιοχή του αιδοίου χωρίς εμφανή αιτία. Ο πόνος μπορεί να είναι συνεχής ή να εμφανίζεται μόνο κατά τη διάρκεια δραστηριοτήτων όπως η συνουσία, καθιστώντας το σεξ επώδυνο ή ακόμα και αδύνατο.

Πιο βαθιά αίτια πόνου μπορεί να σχετίζονται με:

Φλεγμονώδη νόσο της πυέλου ή του εντέρου
Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου
Οπίσθια κλίση της μήτρας
Ενδομητρίωση: Παρόλο που επηρεάζει κυρίως τα εσωτερικά αναπαραγωγικά όργανα, μπορεί να προκαλέσει πόνο στην πυελική περιοχή που ακτινοβολεί προς το αιδοίο και τον κόλπο, καθιστώντας τη σεξουαλική επαφή επώδυνη.
Ινομυώματα
Κύστεις ωοθηκών
Πρόπτωση μήτρας
Προηγούμενο χειρουργείο στην πύελο όπως υστερεκτομή
Προηγούμενη ακτινοθεραπεία
Δυσλειτουργία Πυελικού Εδάφους: Όταν οι μύες του πυελικού εδάφους είναιυπερβολικά σφιγμένοι ή δεν χαλαρώνουν σωστά, μπορεί να προκαλέσουν πόνο κατά τη συνουσία λόγω αυξημένης έντασης στην περιοχή του κολπικού ανοίγματος.

Πότε χρειάζεται να επισκεφθώ το γιατρό μου;

Όταν ο πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή είναι συχνός ή έντονος είναι καλό να επισκεφτείτε το γιατρό σας ώστε να αποκλείσει γυναικολογικές παθήσεις όπως οι παραπάνω.

Σε τι εξετάσεις μπορεί να υποβληθώ;

Ο γυναικολόγος σας θα εκτιμήσει τα πιθανά αίτια της δυσπαρευνίας μέσα από:

Τη συζήτηση του ιστορικού και των συμπτωμάτων σας
Την κλινική εξέταση

Περαιτέρω διερεύνηση μπορεί να γίνει με:

Ενδοκολπικό υπέρηχο
Εξέταση των κολπικών υγρών για σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα όπως γονόρροια ή χλαμύδια κ.α.
Γενική εξέταση ούρων για πιθανή ουρολοίμωξη
Λαπαροσκόπηση αν υπάρχει υποψία ενδομητρίωσης ή συμφύσεων

Ποιες είναι οι πιθανές θεραπείες;

Ανάλογα με το αίτιο που κρύβεται πίσω από τη δυσπαρευνία, λαμβάνονται και τα κατάλληλα μέτρα.

Σε περίπτωση λοίμωξης δίνεται φαρμακευτική αγωγή από τον γιατρό σας.
Παθολογίες όπως κύστεις, ινομυώματα, ενδομητρίωση κ.α. μπορεί να χρειαστούν χειρουργική παρέμβαση.
Σε περίπτωση εμμηνόπαυσης, υπάρχουν φαρμακευτικές λύσεις με τοπικά οιστρογόνα που βοηθούν στην αντιμετώπιση της κολπικής ατροφίας δρώντας τοπικά.

Τι μπορώ να κάνω για να βελτιώσω τα συμπτώματα;

Εάν το επίπεδο του πόνου που αισθάνεστε είναι αποδεκτό για εσάς, αφού έχετε υποβληθεί σε κατάλληλη θεραπεία, μια μικρή ποσότητα λιπαντικού μπορεί να βοηθήσει στη διείσδυση. Λιπαντικά με βάση το λάδι, όπως άοσμο λάδι μωρού, αμυγδαλέλαιο, λάδι καρύδας ή άλλα έλαια, μπορούν να κάνουν το σεξ πιο άνετο, αλλά δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται με προφυλακτικά από λάτεξ. Λιπαντικά με βάση το νερό είναι πιο ασφαλή για χρήση με προφυλακτικά.
Η ούρηση ή ένα ζεστό μπάνιο πριν την επαφή βοηθούν στη χαλάρωση και την αποφυγή του έντονου πόνου.
Διαφορετικές στάσεις μπορούν να κάνουν την επαφή λιγότερο επώδυνη.
Στην περίπτωση του κολεόσπασμου, βοηθούν σημαντικά οι ασκήσεις Kiegel. Σφίγγετε τους ηβοκοκκυγικούς μύες, όπως όταν προσπαθείτε να διακόψετε την ούρηση. Μπορείτε να τις κάνετε αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της μέρας και έτσι να ‘εκπαιδεύσετε’ τους μύες της περιοχής.
Σε πολλές περιπτώσεις χρειάζεται συνεργασία του γυναικολόγου με γιατρούς άλλων ειδικοτήτων (όπως δερματολόγο, σεξολόγο, ψυχίατρο) για να αντιμετωπιστούν πιο σύνθετα προβλήματα που έχουν ως αποτέλεσμα την εμφάνιση της δυσπαρευνίας.
Ο γιατρός σας μπορεί να συνταγογραφήσει μια αναισθητική αλοιφή όπως το Lidocaine 2% ζελέ ή 5% αλοιφή για να μουδιάσει το κολπικό άνοιγμα, μειώνοντας τον πόνο σας και, συνεπώς, τον φόβο του πόνου. Η αλοιφή ή το ζελέ (περίπου 1 κουταλάκι του γλυκού ή λιγότερο) εφαρμόζεται λίγο μέσα στο κολπικό άνοιγμα και αφήνεται στη θέση του για τουλάχιστον 15 λεπτά, πριν από την προσπάθεια σεξουαλικής επαφής. Ένα μικρό βαμβάκι που εφαρμόζεται απαλά στο κολπικό άνοιγμα θα εμποδίσει τη διαρροή του φαρμάκου. Μην το εφαρμόζετε στην κλειτορίδα, που βρίσκεται στο πάνω μέρος του κολπικού ανοίγματος. Το φάρμακο μπορεί να προκαλέσει προσωρινά τσούξιμο για περίπου ένα λεπτό και μετά θα μουδιάσει το δέρμα. Σκουπίστε το πριν από τη σεξουαλική επαφή. Χρησιμοποιήστε λιπαντικό αν το επιθυμείτε.

Η σύγχρονη ιατρική διαθέτει τρόπους για να βοηθήσει, αρκεί να τολμήσει η γυναίκα να πει το πρόβλημά της στο γυναικολόγο της. Πολλά ζευγάρια δυσκολεύονται να μιλήσουν για το συγκεκριμένο ζήτημα και είναι αυτονόητο ότι αυτό αποτελεί το σημαντικότερο εμπόδιο για την ευτυχία τους.

Πηγές:

acog.org ,mayoclinic.org , nhs.uk , aafp.org

Επιμέλεια κειμένου:

Αναστασία Μορτάκη, Ειδικευόμενη Μαιευτικής Γυναικολογίας