Τι είναι τεστ Παπανικολάου;
Στα μισά του προηγούμενου αιώνα, ο Γεώργιος Παπανικολάου ανακάλυψε ότι παίρνοντας κύτταρα από την επιφάνεια του βλεννογόνου και μελετώντας τα στο μικροσκόπιο μπορείς να αναγνωρίσεις αλλοιώσεις που κρύβονται μέσα στα επιθήλια.
Η μέθοδος έγινε γνωστή διεθνώς, σαν «τεστ Παπανικολάου» και έχει σώσει εκατομμύρια ζωές, από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.
Πώς γίνεται το τεστ Παπανικολάου;
Η γυναίκα ξαπλώνει στη γυναικολογική καρέκλα, όπως γίνεται και στη γυναικολογική εξέταση. Ο γιατρός βάζει στον κόλπο το μητροσκόπιο, ανοίγει τα τοιχώματα του κόλπου και αποκαλύπτεται ο τράχηλος της μήτρας. Στη συνέχεια συλλέγονται τα κύτταρα με ειδικό βουρτσάκι. Η εξέταση δεν πονάει. Τα κύτταρα αυτά εξετάζονται αργότερα στο μικροσκόπιο.
Προετοιμασία πριν το τεστ
Κατά τη λήψη του τεστ Παπανικολάου, γίνεται συλλογή κυττάρων από την επιφάνεια του τραχήλου της μήτρας. Για το λόγο αυτό, δεν θα ήταν καλό να ληφθεί το τεστ τις ημέρες της έμμηνης ρύσης, αφού το αίμα της περιόδου θα έχει συμπαρασύρει κύτταρα από την επιφάνεια του τραχήλου.
Δύο μέρες πριν τη λήψη του τεστ, η γυναίκα δεν πρέπει να έχει κάνει κολπικές πλύσεις ή να έχει χρησιμοποιήσει ενδοκολπικές κρέμες.
Από ποια ηλικία πρέπει να αρχίζει ο έλεγχος με τεστ Παπανικολάου;
Από την ηλικία των 21 ετών
Μέχρι ποια ηλικία πρέπει να γίνεται το τεστ Παπανικολάου;
Μέχρι την ηλικία των 65 ετών, με δύο προϋποθέσεις:
- δεν υπάρχει προηγούμενο ιστορικο προκαρκινικής αλλοίωσης ή καρκίνου στο κατώτερο γεννητικό σύστημα
- Έχουν προηγηθεί 3 αρνητικοί έλεγχοι εντός της τελευταίας δεκαετίας
Συνεχίζουν να ελέγχονται και μετά τα 65, οι γυναίκες που έχουν ιστορικό προκαρκινικής αλλοίωσης ή καρκίνου στο κατώτερο γεννητικό σύστημα.
Μπορούν να κάνουν τεστ Παπανικολάου οι έγκυες;
Εάν δεν έχει γίνει τεστ για μεγάλο χρονικό διάστημα, πριν την εγκυμοσύνη, θα ήταν καλό να γίνει.
Συνήθως, η πρώτη εξέταση της εγκυμοσύνης είναι μια ευκαιρία για έλεγχο, ιδιαίτερα σε γυναίκες οι οποίες δεν έχουν υποβληθεί προηγουμένως σε τακτικούς προληπτικούς ελέγχους.
Η λήψη του τεστ Παπανικολάου δεν είναι επικίνδυνη για την εγκυμοσύνη.
Αποτελέσματα του τεστ Παπανικολάου
Τι μπορεί να δείξει η εξέταση των κυττάρων του τραχήλου της μήτρας στο μικροσκόπιο;
Στο αποτέλεσμα του τεστ Παπανικολάου που κάνατε, μπορεί να δείτε να περιγράφονται:
- Φυσιολογικά κύτταρα.
- Φλεγμονώδεις αλλοιώσεις από άλλα αίτια εκτός των HPV (χλαμύδια κ.α.).
- Αλλοιώσεις από ατροφία του επιθηλίου (πχ στην εμμηνόπαυση)
- Κύτταρα με λοίμωξη από HPV (κατηγορία LSIL).
- Κύτταρα με προκαρκινικές αλλοιώσεις από το πλακώδες επιθήλιο (κατηγορία HSIL) ή από το αδενικό επιθήλιο (κατηγορίες AGUS, AIS).
- Κύτταρα ύποπτα για καρκίνο από το πλακώδες ή από το αδενικό επιθήλιο.
- Κύτταρα με αλλοιώσεις που δεν είναι δυνατόν να αξιολογηθούν με ακρίβεια (κατηγορίες ASCUS, ASC-H).
Είναι δυνατόν το τεστ Παπανικολάου να βγει αρνητικό και να ξεφύγει κάποια αλλοίωση;
Ναι είναι δυνατόν, επειδή τα κύτταρα λαμβάνονται από την επιφάνεια του βλεννογόνου και δεν είναι πάντοτε αντιπροσωπευτικά των αλλοιώσεων που υπάρχουν μέσα στις στοιβάδες του επιθηλίου.
Ποιά είναι η ευαισθησία του τεστ Παπανικολάου για ανίχνευση προκαρκινικών αλλοιώσεων;
Κυμαίνεται σε ποσοστά 50%-80%, ανάλογα με το εργαστήριο.
Μεγάλη σημασία έχει ο τρόπος λήψης του τεστ.
Τι εννοούμε όταν λέμε αρνητικό τεστ Παπανικολάου;
Αρνητικό τεστ Παπανικολάου σημαίνει ότι δεν βρέθηκαν παθολογικά κύτταρα.
Συχνές ερωτήσεις σχετικά με το Τεστ ΠΑΠ
Πρέπει να κάνουν τεστ Παπανικολάου οι γυναίκες που δεν είναι τώρα ενεργές σεξουαλικά;
Οι γυναίκες αυτές μπορεί στο παρελθόν να είχαν κολλήσει κάποιον ή κάποιους ογκογόνους HPV και να μη το γνωρίζουν. Επομένως συνιστάται να ελέγχονται.
Πρέπει να γίνεται τεστ Παπανικολάου σε γυναίκες που έχουν αφαιρέσει τη μήτρα τους;
Εάν έγινε υστερεκτομή λόγω κακοήθειας επιβάλλεται παρακολούθη για το ενδεχόμενο εμφάνισης αλλοιώσεων στον κόλπο.
Το ίδιο ισχύει και για περιπτώσεις με ιστορικό προκαρκινικών αλλοιώσεων στον τράχηλο της μήτρας στο παρελθόν (HSIL) ή σε κάθε περίπτωση, που έγινε μεν η υστερεκτομή για άλλο λόγο (π.χ. ινομυώματα, αιμορραγίες, ενδομητρίωση), αλλά βρέθηκαν στην ιστολογική εξέταση προκαρκινικές αλλοιώσεις στον τράχηλο.
Εάν έχει γίνει υφολική υστερεκτομή για καλοήθη νοσήματα (έχει αφαιρεθεί μόνο το σώμα της μήτρας και έχει μείνει ο τράχηλος) και βέβαια χρειάζεται να ελέγχονται με τεστ Παπανικολάου, όπως ο υπόλοιπος πληθυσμός.
Μόνο στις περιπτώσεις εκείνες στις οποίες έχει προηγηθεί ολική υστερεκτομή (αφαιρέθηκε και ο τράχηλος) για καλοήθη πάθηση και δεν έχουν ιστορικό μόλυνσης από HPV, δεν συνιστάται να γίνεται περαιτέρω έλεγχος.
Πώς βελτιώνεται η αξιοπιστία του τεστ Παπανικολάου;
Εάν θέλουμε να μειώσουμε τον κίνδυνο να ξεφύγει μια προκαρκινική αλλοίωση πρέπει το τεστ Παπανικολάου να επαναλαμβάνεται σε τακτικά χρονικά διαστήματα.
Περιορίζεται έτσι πολύ η πιθανότητα να ξεφύγει καρκίνος.
Η καρκινογένεση στον τράχηλο της μήτρας συνήθως είναι μια χρονοβόρος διαδικασία. Εάν υποτεθεί ότι σε ένα τεστ Παπανικολάου ξέφυγε μια αλλοίωση, θεωρείται απίθανο να ξεφύγει σε τρεις διαδοχικούς ελέγχους.
«Άτυπα κύτταρα»: ποιο είναι το επόμενο βήμα;
- Σε κάθε τέτοια περίπτωση η ασθενής πρέπει να συμβουλεύεται τον γυναικολόγο της. Εκείνος είναι σε θέση να αξιολογήσει ποιο είναι το επόμενο διαγνωστικό βήμα για την ασθενή του.
- Συνήθως το επόμενο βήμα είναι η κολποσκόπηση με ή χωρίς βιοψίες.
- Η τελική διάγνωση θα προκύψει από τη μελέτη των αποτελεσμάτων όλων των εξετάσεων:
- HPV τεστ
- τεστ Παπανικολάου
- Κολποσκόπηση
- Ιστολογική εξέταση των βιοψιών.
«Άτυπα κύτταρα»: τι σημαίνει ο κάθε όρος;
LSIL: Ο όρος αυτός σημαίνει κύτταρα με αλλοιώσεις χαμηλού βαθμού στο πλακώδες επιθήλιο. Ανευρίσκονται σε ποσοστό 3%-5% των τεστ Παπανικολάου σε ηλικίες άνω των 30 ετών αλλά σε πολύ μεγαλύτερα ποσοστά, εάν επικεντρωθούμε στις μικρότερες ηλικίες. Εάν ελέγξουμε με κολποσκόπηση και βιοψία όλες τις γυναίκες των οποίων τα τεστ έδειξαν LSIL, θα βρούμε ότι η τελική διάγνωση είναι HSIL (προκαρκινικές αλλοιώσεις) περίπου στο 10% από αυτές.
HSIL: Στο γενικό πληθυσμό βρίσκουμε αυτό το αποτέλεσμα στα τεστ, σε μικρά ποσοστά (0,3-0,8%). Στον περαιτέρω έλεγχο (κολποσκόπηση), που οπωσδήποτε πρέπει να γίνει στην κατηγορία αυτή, συνήθως ανευρίσκονται αλλοιώσεις υψηλού βαθμού. Σε λίγες περιπτώσεις η τελική διάγνωση είναι LSIL (αφορούν συνήθως περιπτώσεις που υπερεκτιμήθηκαν στην κυτταρολογική εξέταση). Όμως, υπάρχουν και λίγες περιπτώσεις, στις οποίες το τεστ έδειξε HSIL και μετά τον έλεγχο, η τελική διάγνωση είναι διηθητικός καρκίνος (1-4%). Απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή σε γυναίκες μεγαλύτερες των 30 ετών, όταν έχουμε HSIL στο τεστ Παπανικολάου.
ASCUS, ASC-H: Σε κάποια κύτταρα από πλακώδες επιθήλιο βρίσκεται ατυπία, χωρίς όμως να μπορεί να προσδιοριστεί με ακρίβεια η σοβαρότητα και η βαρύτητά της.
Στην κατηγορία ASCUS το επόμενο βήμα είναι το HPV τεστ και εάν αυτό αποβεί θετικό ακολουθεί κολποσκόπηση.
Στην κατηγορία ASC-H πρέπει πάντοτε να γίνεται κολποσκόπηση.
AGUS: Ατυπία από αδενικά κύτταρα, που δεν μπορεί να προσδιοριστεί με ακρίβεια στο τεστ Παπανικολάου, ανευρίσκεται σε ποσοστά 0,2-0,8% στο γενικό πληθυσμό. Σε 50-70% από αυτές τις περιπτώσεις, ο τελικός έλεγχος θα αποδείξει, ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα και ήταν μια απλή υπερεκτίμηση. Όμως, στο μεγαλύτερο μέρος των υπόλοιπων γυναικών, ο περαιτέρω έλεγχος θα δείξει κατά σειρά συχνότητας: HSIL, αδενοκαρκίνωμα in situ (μη μεταστατικό) ή και διηθητικό καρκίνο (σε λίγες περιπτώσεις). Όσο μεγαλύτερη είναι η ηλικία, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος. Υπάρχουν περιπτώσεις (αφορούν συνήθως γυναίκες μεγαλύτερες των 35 ετών), στις οποίες ο γιατρός θα ζητήσει να ελέγξει και το ενδομήτριο, εκτός από τον τράχηλο, για το φόβο αδενοκαρκινώματος του ενδομητρίου
AIS: Σοβαρή αλλοίωση από το αδενικό επιθήλιο. Σημαντική πιθανότητα αδενοκαρκινώματος.
Για περισσότερα μπορείτε να ενημερωθείτε βλέποντας το παρακάτω video
