Οι HPV (Human Papilloma Viruses – Ιοί των Ανθρωπίνων Θηλωμάτων) προσβάλλουν τόσο γυναίκες, όσο και άνδρες. Έχουν περιγραφεί 200 διαφορετικοί γονότυποι HPV.
Μια ομάδα από αυτούς (περίπου 40 HPV), ονομάζονται γεννητικοί HPV και μας ενδιαφέρουν ιδιαίτερα, επειδή προκαλούν κονδυλώματα και καρκίνους.
- HPV: Τι είναι, πού βρίσκονται
- Γεννητικοί HPV: Δύο διαφορετικές ομάδες που προκαλούν διαφορετικά νοσήματα
- HPV: Μόλυνση – Μετάδοση
- HPV λοίμωξη – Συμπτώματα, κλινική εικόνα
- Ποιά νοσήματα προκαλούνται από τους HPV
- Πρόληψη των νοσημάτων που προκαλούνται από τους γεννητικούς HPV
- Θεραπεία των νοσημάτων που προκαλούνται από τους HPV
HPV: Τι είναι, πού βρίσκονται
Στο σχήμα φαίνεται το σωματίδιο ενός HPV. Έχει διάμετρο 54 nm (1 nm = 1 δισεκατομμυριοστό του μέτρου) και απαρτίζεται από διπλή κυκλική έλικα DNA, που βρίσκεται εσωτερικά και από την κάψα που αποτελείται από πρωτεΐνες και βρίσκεται εξωτερικά.
Παρόλο που το μέγεθος του ιού είναι μικρό, ο HPV προξενεί σοβαρά προβλήματα υγείας στον άνθρωπο.
Στην πραγματικότητα δεν πρόκειται μόνο για ένα μόνο ιό.
Έχουν περιγραφεί μέχρι σήμερα περισσότεροι από 200 γονότυποι HPV που προκαλούν τοπικές λοιμώξεις και παρασιτούν στο δέρμα και στους βλεννογόνους του σώματός μας.
Κατατάσσονται σε ομάδες ανάλογα με βάση τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
- τις περιοχές του σώματος που προσβάλλουν και
- την ικανότητά τους να προκαλούν καρκινογένεση.
Οι διαφορετικοί γονότυποι και ποιές περιοχές προσβάλλουν
Οι HPV κατατάσσονται με βάση τη διαφορετικότητα στο DNA τους σε διαφορετικούς γονότυπους, που είναι γνωστοί με αριθμούς (π.χ. HPV 6, 11,16, 18, 31, 33, 45 κτλ.).
Αξίζει να θυμάστε:
- Οι περισσότεροι από τους 200 γνωστούς HPV μολύνουν το δέρμα και προκαλούν αθώες αλλοιώσεις, όπως θηλώματα, μυρμηγκιές κ.ά. Αυτοί ονομάζονται δερματικοί HPV (γονότυποι 1, 2, 3, 4, 7, 10 κ.ά.).
- Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι γεννητικοί HPV (γονότυποι 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45 κ.ά.), οι οποίοι μεταδίδονται με τη σεξουαλική επαφή και μολύνουν το δέρμα και τους βλεννογόνους του κατώτερου γεννητικού συστήματος, της περιπρωκτικής περιοχής, του στοματοφάρυγγα και του λάρυγγα.
- Οι γεννητικοί τύποι μπορούν να προκαλέσουν καλοήθεις αλλοιώσεις, όπως τα κονδυλώματα, αλλά και προκαρκινικές αλλοιώσεις και καρκίνους στις περιοχές που προσβάλλουν.
Το φυλογενετικό δέντρο των HPV. Ιδιαίτερη σημασία έχει η ομάδα Α
Γεννητικοί HPV: Δύο διαφορετικές ομάδες που προκαλούν διαφορετικά νοσήματα
Ανάλογα με την δυνατότητά τους να δημιουργούν καρκίνους ή όχι, διακρίνουμε δύο διαφορετικές ομάδες των γεννητικών HPV::
- Χαμηλού κινδύνου HPV (Low Risk HPV, LR-HPV)
- Υψηλού κινδύνου HPV (High Risk HPV, HR-HPV)
HPV χαμηλού κινδύνου, τι προκαλούν;
Οι HPV χαμηλού κινδύνου (γονότυποι 6, 11, 40, 42-44, 54, 55, 57, 61, 62, 64, 67, 69, 71, 72, 74, 81, κ.α.) προκαλούν κατά κανόνα καλοήθεις αλλοιώσεις.
Οι πιο γνωστές από αυτές είναι τα οξυτενή κονδυλώματα (το 90% των οξυτενών κονδυλωμάτων προκαλούνται από τους HPV 6 και 11).
HPV υψηλού κινδύνου, τι προκαλούν;
Οι HPV υψηλού κινδύνου (γονότυποι 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 66-68, 70, 73, 82, κ.α.) μπορεί να προκαλέσουν καρκίνους στα εξής όργανα:
- τράχηλο της μήτρας
- κόλπο
- αιδοίο
- πρωκτό σε γυναίκες και άνδρες
- πέος
- στοματοφάρυγγα σε γυναίκες και άνδρες
- λάρυγγα σε γυναίκες και άνδρες
HPV: Μόλυνση – Μετάδοση
Πού βρίσκονται οι HPV που θα σας μολύνουν;
Οι HPV ζουν και πολλαπλασιάζονται μόνο πάνω στον άνθρωπο. Σε ένα μολυσμένο άτομο οι γεννητικοί HPV βρίσκονται στην επιφάνεια των επιθηλίων στα οποία έχουν προκαλέσει λοίμωξη (στο αιδοίο, στον κόλπο, στον πρωκτό, στο πέος).
Πως γίνεται η μόλυνση και πώς αρχίζει μια λοίμωξη από HPV;
Ο πιο συνηθισμένος τρόπος είναι ο εξής:
Με την τριβή κατά τη σεξουαλική επαφή η ιός μεταφέρεται από το δέρμα του μολυσμένου ατόμου στο δέρμα του/της συντρόφου.
Οι μικροτραυματισμοί του δέρματος και των βλεννογόνων κατά τη σεξουαλική επαφή διευκολύνουν τον ιό να εισχωρήσει βαθιά στο επιθήλιο και να δημιουργήσει λοίμωξη και αλλοιώσεις.
Είναι πιο πιθανό να κολλήσετε HPV από:
- Κολπική σεξουαλική επαφή χωρίς προφυλακτικό
- Πρωκτική σεξουαλική επαφή χωρίς προφυλακτικό
Υπάρχει μικρότερη πιθανότητα να κολλήσετε:
- Με κολπική ή πρωκτική επαφή με προφυλακτικό
- Με στοματογεννητική επαφή
- Με έντονη τριβή της γεννητικής χώρας με γεννητικά όργανα, μολυσμένα αντικείμενα (sex toys) ή δάχτυλα
Έχετε πολύ μικρή πιθανότητα να κολλήσετε:
- Από κοινή χρήση πετσετών
Δεν πρόκειται να κολλήσετε HPV:
- Από το κάθισμα μιας τουαλέτας
- Από πόμολα, χειρολαβές, βρύσες κ.λπ.
Η χρήση προφυλακτικού περιορίζει τον κίνδυνο μετάδοσης της HPV λοίμωξης. Όμως το προφυλακτικό δεν προσφέρει 100% ασφάλεια, επειδή δεν καλύπτει ολόκληρη την επιφάνεια του πέους.
HPV λοίμωξη: Συμπτώματα – κλινική εικόνα
Τι συμπτώματα έχει κάποιος που μολύνεται από HPV;
Συνήθως δεν έχει κανένα σύμπτωμα.
Οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουν μολυνθεί δεν το γνωρίζουν, ακριβώς επειδή δεν είχαν κανένα σύμπτωμα.
Από αυτούς που έχουν μολυνθεί μόνο λίγοι θα εκδηλώσουν αλλοιώσεις που φαίνονται με το γυμνό μάτι.
Οι εμφανείς αλλοιώσεις είναι:
- τα οξυτενή κονδυλώματα
- μερικές από τις προκαρκινικές αλλοιώσεις στο αιδοίο και στην περιπρωκτική περιοχή
- οι διηθητικοί καρκίνοι
Τα οξυτενή κονδυλώματα προεξέχουν από το δέρμα, είναι εμφανή και συνήθως ψηλαφώνται.
Οι ασθενείς εντοπίζουν τα κονδυλώματα που βρίσκονται στο εφήβαιο, στο αιδοίο, στο περίνεο, στο πέος και στην περιπρωκτική περιοχή. Δεν μπορούν όμως να γνωρίζουν εάν υπάρχουν κονδυλώματα στον κόλπο, στον τράχηλο της μήτρας ή στον πρωκτικό σωλήνα. Αυτά εντοπίζονται κατά την εξέταση από το γιατρό.
Οι προκαρκινικές αλλοιώσεις στον τράχηλο της μήτρας δεν φαίνονται με το γυμνό μάτι.
Συνήθως δημιουργείται υποψία για προκαρκινικές αλλοιώσεις στον τράχηλο της μήτρας, εάν αποβεί θετικό το HPV τεστ ή εάν ανευρεθούν ύποπτα κύτταρα στο τεστ Παπανικολάου.
Εάν δημιουργηθεί υποψία για ύπαρξη προκαρκινικών αλλοιώσεων, το επόμενο βήμα είναι να γίνει εξέταση με το κολποσκόπιο. Η εξέταση λέγεται κολποσκόπηση.
Ποιά νοσήματα που προκαλούνται από τους γεννητικούς HPV:
Εδώ γίνεται απλή αναφορά των νοσημάτων. Περισσότερες πληροφορίες για κάθε νόσημα έχουν τα επιμέρους άρθρα.
1. Κονδυλώματα
2. Προκαρκινικές Αλλοιώσεις σε:
- Πέος (HSIL, PeIN2, PeIN3)
3. Καρκίνοι σε:
- Πέος
Οι υψηλού κινδύνου HPV προκαλούν το 5% των καρκίνων στον άνθρωπο.
Κάθε χρόνο, σε επίπεδο πλανήτη, διαγιγνώσκονται 600.000 καρκίνοι στις γυναίκες και 70.000 καρκίνοι στους άνδρες, που προκαλούνται από τους HPV (στοιχεία από τον παγκόσμιο οργανισμό υγείας – WHO – 2023, βλ Human papillomavirus and cancer (who.int) ).
4. Υποτροπιάζουσα Αναπνευστική Θηλωμάτωση
Πρόληψη των νοσημάτων που προκαλούνται από τους HPV
Η πρόληψη των νοσημάτων που προκαλούνται από τους HPV γίνεται με δύο τρόπους:
1. Εμβόλιο
2. Προληπτικός έλεγχος για εντοπισμό και θεραπεία των προκαρκινικών αλλοιώσεων και των καρκίνων
Το εμβόλιο προφυλάσει από το 90% των καρκίνων που προκαλούνται από τους HPV και για τα οξυτενή κονδυλώματα.
Προληπτικός έλεγχος για τον εντοπισμό των προκαρκινικών αλλοιώσεων και των καρκίνων που προκαλούνται από τους HPV, εφαρμόζεται σήμερα μόνο για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, με την εφαρμογή του HPV τεστ. Τα HPV τεστ που κυκλοφορούν ανιχνεύουν το DNA ή το mRNA των HPV.
Η έγκαιρη διάγνωση και η θεραπεία των προκαρκινικών αλλοιώσεων στον τράχηλο της μήτρας αλλά και σε άλλα όργανα στην πρωκτογεννητική περιοχή (κόλπος, αιδοίο, πρωκτός και πέος) συμβάλει στην πρόληψη των αντίστοιχων καρκίνων.
Για τους υπόλοιπους καρκίνους (σε άλλα όργανα εκτός από τον τράχηλο της μήτρας) δεν υπάρχουν προγράμματα πρόληψης.
Θεραπεία των νοσημάτων που προκαλούνται από HPV
Δεν υπάρχει αιτιολογική θεραπεία που να εξαφανίζει τον ιό από το σώμα.
Λέγοντας θεραπεία εννοούμε την αφαίρεση των αλλοιώσεων που προκάλεσαν οι HPV (οξυτενή κονδυλώματα, προκαρκινικές αλλοιώσεις και καρκίνους).
Ο ιός όμως παραμένει στο δέρμα και τους βλεννογόνους στις γειτονικές περιοχές.
Συνήθως ο HPV καταστέλλεται από ένα υγιές ανοσοποιητικό σύστημα σε κάποιο χρονικό διάστημα μετά από τη θεραπεία των αλλοιώσεων αλλά αυτό δεν συμβαίνει πάντοτε.
Στην πλειοψηφία των ασθενών που υποβάλλονται σε θεραπεία για προκαρκινικές αλλοιώσεις στον τράχηλο της μήτρας, ο HPV ανιχνεύεται για κάποιους μήνες ή και για 1-2 έτη μετά από τη θεραπεία και μετά σταματά να ανιχνεύεται.
Υπάρχουν όμως λίγες ασθενείς στις οποίες ο ιός συνεχίζει να ανιχνεύεται επί μακρόν ή εμφανίζεται ξανά μετά από κάποια έτη.
Για το λόγο αυτό συνιστάται οι ασθενείς να παρακολουθούνται μέχρι και 25 έτη μετά από τη θεραπεία των προκαρκινικών αλλοιώσεων στον τράχηλο της μήτρας.
Συνοψίζοντας…
- Οι HPV προκαλούν σημαντικά νοσήματα σε γυναίκες και σε άνδρες.
- Οι λοιμώξεις από HPV είναι πολύ συχνές.
- Στους περισσότερους ανθρώπους που μολύνονται (90%), ο ιός δεν προκαλεί κανένα πρόβλημα, εκτός από μια παροδική λοίμωξη που περνά απαρατήρητη και καταστέλλεται αυτόματα από το ανοσοποιητικό τους σύστημα.
- Σε ένα 10% οι λοιμώξεις επιμένουν. Στις περιπτώσεις αυτές υπάρχει αυξημένη πιθανότητα για πρόκληση καρκίνου.
- Οι καρκίνοι προκαλούνται μετά από επίμονη λοίμωξη από HPV υψηλού κινδύνου.
- Οι υψηλού κινδύνου HPV προκαλούν το 5% των καρκίνων στο άνθρωπο.
- Οι υψηλού κινδύνου HPV προκαλούν το 99% των καρκίνων στον τράχηλο της μήτρας.
- Ο εμβολιασμός είναι ο ακρογωνιαίος λίθος για την πρόληψη των καρκίνων που προκαλούνται από τους HPV, όπως και για την πρόληψη των καλοήθων παθήσεων (κονδυλώματα και αναπνευστική θηλωμάτωση).
- Για τον εντοπισμό των προκαρκινικών αλλοιώσεων και των καρκίνων στον τράχηλο της μήτρας η καλύτερη προληπτική εξέταση είναι το HPV τεστ.
- Τα κονδυλώματα είναι καλοήθεις αλλοιώσεις που συνήθως προκαλούνται από τους HPV χαμηλού κινδύνου.
- Σε λίγες περιπτώσεις ασθενών με κονδυλώματα, συνυπάρχει λοίμωξη από HPV υψηλού κινδύνου. Για το λόγο αυτό, οι ασθενείς με κονδυλώματα θα πρέπει να ελέγχονται από εξειδικευμένο γιατρό.
Το παραπάνω κείμενο προέρχεται από τα βιβλία του Αλέξανδρου Μορτάκη:
Σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 57 ΑΚ, του Ν 2121/1993 περί πνευματικής ιδιοκτησίας, απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική ή κατά παράφραση ή διασκευή απόδοση του περιεχομένου του παρόντος web site με οποιονδήποτε τρόπο, ηλεκτρονικό, μηχανικό, φωτοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλο, χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια του συγγραφέα.
