HPV και καρκίνος

Οι ιοί των ανθρωπίνων θηλωμάτων, είναι μια μεγάλη οικογένεια ιών που προσβάλλουν τον άνθρωπο και ονομάζονται διεθνώς HPV, από τα αρχικά των λέξεων Human Papilloma Virus.

Οι λοιμώξεις από τους HPV δημιουργούν σοβαρά νοσήματα σε άνδρες και γυναίκες και γι αυτό το λόγο κρίνεται απαραίτητη η ενημέρωση του κοινού. 

Τα HPV νοσήματα διακρίνονται σε:

• Καλοήθεις αλλοιώσεις
  • Κονδυλώματα
  • Υποτροπιάζουσα Αναπνευστική θηλωμάτωση
• Προκαρκινικές αλλοιώσεις και 
• Καρκίνους

Τα οξυτενή κονδυλώματα και η υποτροπιάζουσα αναπνευστική θηλωμάτωση προκαλούνται από τους HPV χαμηλού κινδύνου (συνήθως από τους HPV 6 και HPV 11)

Οι υψηλού κινδύνου HPV προκαλούν το 5% των καρκίνων στον άνθρωπο.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO 2023) κάθε χρόνο, σε επίπεδο πλανήτη, διαγιγνώσκονται 600.000 καρκίνοι στις γυναίκες και 70.000 καρκίνοι στους άνδρες.

Τι είναι καρκίνος / Καρκινογένεση από HPV / Προκαρκινικές Αλλοιώσεις από HPV / Καρκίνοι από HPV

Τι είναι καρκίνος

Το σώμα μας αποτελείται από τρισεκατομμύρια κύτταρα. Τα κύτταρά μας έχουν ένα κύκλο ζωής. Γεννιούνται, διαιρούνται για να φτιαχτούν καινούργια κύτταρα (απόγονοι) και κατόπιν πεθαίνουν.  

Όταν είμαστε παιδιά τα κύτταρά μας πολλαπλασιάζονται με πιο γρήγορους ρυθμούς και το σώμα μας αναπτύσσεται. Εάν τραυματιστούμε τα κύτταρα πολλαπλασιάζονται πιο γρήγορα στην περιοχή του τραύματος και αναπληρώνουν τον ιστό που χάθηκε. Στις μεγάλες ηλικίες συνήθως τα καινούργια κύτταρα απλώς αναπληρώνουν αυτά που γέρασαν και πέθαναν.

Υπάρχει στο σώμα μας μια συνεχής ανανέωση των κυττάρων, η οποία είναι απολύτως ελεγχόμενη από ειδικούς μηχανισμούς που διαθέτουμε. Εάν σε κάποια φάση, χαθεί ο έλεγχος και μερικά κύτταρα αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα, έχουμε δημιουργία όγκων.

Η διαδικασία της καρκινογένεσης είναι μια ανεξέλεγκτη διαδικασία, πολύ διαφορετική από τη φυσιολογική διαδικασία  πολλαπλασιασμού των κυττάρων μας. 

Πρωτεύοντα ρόλο στον πολλαπλασιασμό των κυττάρων μας παίζει το DNA που έχουμε σε κάθε κύτταρό μας. Εάν το DNA μας υποστεί κάποια ζημιά από κάποιο αίτιο, αυτό λέγεται μετάλλαξη και έχει ως αποτέλεσμα να προκύψουν θυγατρικά κύτταρα που είναι μεταλλαγμένα και δεν έχουν φυσιολογική λειτουργία. Τα μεταλλαγμένα (καρκινικά) κύτταρα εκτός από το ότι δεν επιτελούν φυσιολογική λειτουργία, αναπτύσσονται ανεξέλεγκτα, δεν πεθαίνουν, σχηματίζουν όγκους αρχικά τοπικά και μετά σε απομακρυσμένα μέρη του σώματος (μεταστάσεις).

Οι αιτίες για δημιουργία τη μεταλλαγμένων κυττάρων και καρκίνου είναι πολλές, όπως:

• Κληρονομική προδιάθεση
• Ακτινοβολία
• Χημικά καρκινογόνα
• Μικροοργανισμοί που προκαλούν λοιμώξεις

Καρκινογενεση απο τους HPV

Πώς ο HPV προκαλεί μετάλλαξη στο κύτταρο;

• Στην αρχή ο HPV προσκολλάται στο κύτταρο και μετά καταφέρνει να εισάγει το DNA του μέσα σε αυτό και έπειτα να το προωθήσει μέσα στον πυρήνα του.

• Ο ιός δεν μπορεί να αναπαραχθεί από μόνος του και χρησιμοποιεί το δικό μας μηχανισμό κυτταρικού πολλαπλασιασμού, για να πολλαπλασιαστεί και ο ίδιος. 

• Συνήθως, πολλαπλασιάζεται παράλληλα με το δικό μας κυτταρικό πολλαπλασιασμό, προκαλώντας μόνο απλή λοίμωξη στα κύτταρά μας.

• Σε μερικές όμως περιπτώσεις, ο HPV μετά από χρόνια λοίμωξη καταφέρνει να ενσωματώσει το DNA του στο DNA των κυττάρων σας (μετάλλαξη – νεοπλασματικό κύτταρο). 

• Όταν συγκεντρωθούν πολλές μεταλλάξεις, ο πολλαπλασιασμός των νεοπλασματικών κυττάρων του επιθηλίου δεν ελέγχεται πλέον από τον οργανισμό σας.

• Τα μεταλλαγμένα κύτταρα του επιθηλίου (δυσπλαστικά) πολλαπλασιάζονται με φρενήρεις ρυθμούς. Δεν περιορίζονται μόνο στις στοιβάδες του επιθηλίου, αλλά «σπάνε» τη βασική μεμβράνη και επεκτείνονται πιο βαθιά (διηθητικός καρκίνος).

• Κάτω από τη βασική μεμβράνη του επιθηλίου υπάρχουν αγγεία. Τα καρκινικά κύτταρα μπαίνουν μέσα στα αγγεία (διήθηση αγγείων) και πηγαίνουν σε άλλα σημεία του σώματος (μεταστάσεις).

Προκαρκινικές αλλοιώσεις απο HPV

Γνωρίζουμε σήμερα ότι στην πρωκτογεννητική περιοχή, οι HPV υψηλού κινδύνου συνήθως προκαλούν πρώτα προκαρκινικές αλλοιώσεις, οι οποίες αργότερα εξελίσσονται σε καρκίνους.

Οι προκαρκινικές αυτές αλλοιώσεις περιγράφονται διεθνώς με το γενικό όρο HSIL (High Grade Squamous Intraepithelial Lesions – Υψηλού βαθμού αλλοιώσεις από το πλακώδες επιθήλιο).

Οι αλλοιώσεις HSIL σε κάθε επιμέρους όργανο της πρωκτογεννητικής περιοχής περιγράφονται ως εξής:

• CIN2, CIN3: Cervical Intraepithelial Neoplasia – Ενδοεπιθηλιακή Νεοπλασία Τραχήλου μήτρας.
• VaIN2, VaIN3: Vaginal Intraepithelial Neoplasia – Ενδοεπιθηλιακή Νεοπλασία Κόλπου).
• VIN (usual): Vulvar Intraepithelial Neoplasia – Ενδοεπιθηλιακή Νεοπλασία Αιδοίου).
• PaIN2, PaIN3: Perianal Intraepithelial Neoplasia – Ενδοεπιθηλιακή Νεοπλασία της περιπρωκτικής περιοχής.
• AIN2, AIN3: Anal intraepithelial Neoplasia – Ενδοεπιθηλιακή Νεοπλασία του πρωκτικού σωλήνα
• PeIN2, PeIN3: Penile Intraepithelial Neoplasia – Ενδοεπιθηλιακή Νεοπλασία του πέους.

Ο αντίστοιχες αλλοιώσεις από το αδενικό επιθήλιο που προκαλούνται από τους HPV αφορούν μόνο τον τράχηλο της μήτρας και περιγράφονται με τον διεθνή όρο:

• AIS: Adenocarcinoma In Situ – Ενδοεπιθηλιακό αδενοκαρκίνωμα.

Όπως φαίνεται στο ανωτέρω διάγραμμα 5% των καρκίνων στον άνθρωπο οφείλονται στους HPV

Καρκίνοι από HPV

Ποιους καρκίνους προκαλούν οι HPV στις γυναίκες; 

Στις γυναίκες οι HPV υψηλού κινδύνου μπορεί να προκαλέσουν τους ακόλουθους καρκίνους:

• Καρκίνος τραχήλου μήτρας
• Καρκίνος κόλπου
• Καρκίνος αιδοίου
• Καρκίνος πρωκτού
• Καρκίνοι κεφαλής – τραχήλου

Ποιους καρκίνους προκαλούν οι HPV στους άνδρες; 

Στους άνδρες HPV υψηλού κινδύνου μπορεί να προκαλέσουν τους ακόλουθους  καρκίνους: 

• Καρκίνος πρωκτού
• Καρκίνοι κεφαλής – τραχήλου
• Καρκίνος πέους

Ποιος είναι ο πιο συχνός καρκίνος που προκαλείται στις γυναίκες από τους HPV; 

• Ο πιο συχνός καρκίνος που προκαλείται στις γυναίκες από τους HPV είναι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας. 

• Σε ολόκληρο τον πλανήτη διαγιγνώσκονται περίπου 550.000 νέα περιστατικά καρκίνου του τραχήλου της μήτρας κάθε χρόνο και περίπου 270.000 γυναίκες χάνουν τη ζωή τους από τη νόσο. 

• Θεωρείται μείζον πρόβλημα υγείας, αφού ο συγκεκριμένος καρκίνος εμφανίζεται συνήθως σε νέες γυναίκες.

Συνοψίζοντας…

Οι HPV υψηλού κινδύνου προκαλούν πολλούς καρκίνους στον άνθρωπο.

Το πιο σημαντικό μας όπλο για την πρόληψη των καρκίνων από HPV είναι ο εμβολιασμός.

Για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας γίνεται διεθνώς προσυμπτωματικός έλεγχος των γυναικών πρωτίστως με HPV τεστ και δευτερευόντως με τεστ Παπανικολάου.

Το παραπάνω κείμενο προέρχεται από τα βιβλία του Αλέξανδρου Μορτάκη:

Σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 57 ΑΚ, του Ν 2121/1993 περί πνευματικής ιδιοκτησίας, απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική ή κατά παράφραση ή διασκευή απόδοση του περιεχομένου του παρόντος web site με οποιονδήποτε τρόπο, ηλεκτρονικό, μηχανικό, φωτοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλο, χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια του συγγραφέα.